سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
خلیل ولیزاده کامران؛ نازیلا هاشم زاده
دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1401، ، صفحه 20-1
چکیده
یکی از اقدامات اولیه و ضروری جهت مدیریت ناپایداری‌های دامنه‌ای و کاهش خسارات ناشی از آنها، تهیه نقشه پهنهبندی خطر ناپایداری‌های دامنه‌ای و شناسایی نواحی مستعد خطر است. هدف این تحقیق نیز پهنهبندی خطر ناپایداری دامنه‌ای در شهرستان گرمی با استفاده از مدل ANP فازی است. برای این منظور نقشههای عوامل مؤثر در وقوع ناپایداری‌های ...
بیشتر
یکی از اقدامات اولیه و ضروری جهت مدیریت ناپایداری‌های دامنه‌ای و کاهش خسارات ناشی از آنها، تهیه نقشه پهنهبندی خطر ناپایداری‌های دامنه‌ای و شناسایی نواحی مستعد خطر است. هدف این تحقیق نیز پهنهبندی خطر ناپایداری دامنه‌ای در شهرستان گرمی با استفاده از مدل ANP فازی است. برای این منظور نقشههای عوامل مؤثر در وقوع ناپایداری‌های دامنه‌ای (شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، لیتولوژی، فاصله از گسل، خاک، کاربری اراضی، شاخص پوشش گیاهی، فاصله از جاده، بارش و فاصله از رودخانه)در محیط نرمافزار ArcGIS تهیه شد. برای اجرای مدل ANP فازی همه 11 عامل دخالت داده شد و شبکه موردنظر تشکیل گردید. وزندهی معیار در مدل تحلیل شبکه به روش پرسشنامهای انجام شد. با تلفیق اوزان به‌دست آمده حاصل از نرمافزار سوپردسیژن با لایه‌های مربوطه در محیط نرم افزار ArcGIS نقشه نهایی مدل ANP فازی به‌دست آمد. در نتیجه نقشه پهنهبندی خطر ناپایداری دامنه‌ای که از دقت خوبی برخوردار بود حاصل شد.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
سمیرا اسماعیلی
دوره 2، شماره 3 ، شهریور 1401، ، صفحه 23-1
چکیده
با توسعه شهری نشینی و دخالت بیرویه انسان‌ها در محیط‌زیست، مقادیر زیادی از مساحت مناطق کشاورزی و جنگلی جای خود را به خانه‌ها، مناطق صنعتی و دیگر زیرساخت‌ها داده‌اند. یکی از آثار منفی صنعتی شدن، افزایش شدید دمای شهرها و ایجاد تفاوت دمایی بین نقاط شهری و مناطق اطراف شهرها گردیده است که این پدیده به‌عنوان جزیره حرارتی شناخته می‌شود. ...
بیشتر
با توسعه شهری نشینی و دخالت بیرویه انسان‌ها در محیط‌زیست، مقادیر زیادی از مساحت مناطق کشاورزی و جنگلی جای خود را به خانه‌ها، مناطق صنعتی و دیگر زیرساخت‌ها داده‌اند. یکی از آثار منفی صنعتی شدن، افزایش شدید دمای شهرها و ایجاد تفاوت دمایی بین نقاط شهری و مناطق اطراف شهرها گردیده است که این پدیده به‌عنوان جزیره حرارتی شناخته می‌شود. هدف اصلی این پژوهش برآورد دمای سطح زمین و بررسی آثار شهرنشینی بر روی حرارت سطح زمین در شهر تبریز میباشد ک برای این هدف، از دادههای ماهوارهای و سنجش از راه دور به دلیل پوشش وسیعی که دارند؛ استفادهشده است. در این روش با استفاده از اطلاعات یک باند حرارتی(ماهواره لند ست ۸) دمای سطح زمین محاسبه گردیده است و پس از انطباق با نقشه ی کاربری اراضی، دمای کاربری‌های مختلف شهر تبریز برآورد شده است. نتایج پژوهش می‌دهد که بین تغییرات مکانی-زمانی شهرها(ازجمله تغییر کاربریها و کاهش توده پوشش گیاهی) در شهر تبریز و افزایش دمای سطح زمین ارتباط مستقیمی وجود دارد و تصاویر ماهوارهای(سنجش از راه دور) ابزار بسیار مناسبی در جهت ارزیابی حرارت و دمای سطح زمین می‌باشند
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
مصطفی مهدوی‌فرد؛ شاهین جعفری؛ خلیل ولیزاده کامران؛ صدرا کریم زاده
دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1401، ، صفحه 36-23
چکیده
جنگل‌های مانگرو از مهمترین جنگل‌های مناطق حاره‌ای و نیمه حاره‌ای هستند که در امتداد سواحل جزر و مدی یافت می‌شوند. این جنگل‌ها یکی از آسیب پذیرترین اکوسیستم‌های دریایی به‌شمار می‌آیند که طی چندین سال تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی دستخوش تغییرات می‌شوند. بنابراین پایش سریع و به موقع آنها بایست در اهداف برنامه‌ریزان زیست ...
بیشتر
جنگل‌های مانگرو از مهمترین جنگل‌های مناطق حاره‌ای و نیمه حاره‌ای هستند که در امتداد سواحل جزر و مدی یافت می‌شوند. این جنگل‌ها یکی از آسیب پذیرترین اکوسیستم‌های دریایی به‌شمار می‌آیند که طی چندین سال تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی دستخوش تغییرات می‌شوند. بنابراین پایش سریع و به موقع آنها بایست در اهداف برنامه‌ریزان زیست محیطی قرار گیرد. امروزه سنجش از دور به‌عنوان ابزاری قدرتمند و به‌روز جهت پایش سریع جنگل‌ها شناخته شده است. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات 30 ساله جنگل‌های مانگرو دماغه شمالی جزیره قشم طی سالهای 1986، 2000 و 2020 است. براساس اهداف پژوهشی نقشه پوششی مانگرو با اعمال الگوریتم ماشین بردار پشتیبان بروی تصاویر لندست 5 و 8 در محیط آنی گوگل ارث انجین استخراج گردید. نتایج یررسی تغییرات 30 ساله حاکی از آن بود که جنگل‌های مانگرو طی ادوار پژوهشی (1986 تا 2020) روندی افزایشی داشته است بدین صورت‌که مساحت جنگل‌های مانگرو در سال 1986 از 78/5130 هکتار به 87/5471 هکتار در سال 2000 رسیده است که در حقیقت به میزان 23/6% مساحت جنگل‌ها افزایش داشته است. اما مساحت این جنگل‌ها در سال 2020 به 13/5967 هکتار رسیده است که این میزان نسبت به مساحت یاد شده در سال 1986 به 02/14% افزایش یافته است. بطور کلی نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که افزایش جنگل‌های مانگرو طی ادوار مطالعاتی نتیجه‌ی جنگل‌کاری مصنوعی توسط بومیان منطقه به منظور حفظ این اکوسیستم دریایی در منطقه بوده است که به تبع آن باعث رونق صنعت گردشگری در استان هرمزگان و حتی منطقه قشم شده است. آنچه که در پژوهش کنونی باعث تسریع فرایند پردازشی گردید، استفاده از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان و سامانه آنلاین گوگل ارث انجین است.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
مریم بیاتی خطیبی؛ یوسف امیریان
چکیده
بررسی تغییرات کاربری اراضی، یکی از مهمترین جنبههای مدیریت منابع طبیعی و بازنگری در تغییرات محیطی است. با افزایش نیاز به تأمین مواد غذایی، رشد مناطق شهری و ملزومات زندگی بشر، تغییراتی در سطح زمین ایجاد می‌شود که میتواند موجب تخریب اراضی و منابع موجود در آن گردد. این تغییرات، در اثر تقابل نیازهای همیشگی جوامع انسانی و محیطی با ...
بیشتر
بررسی تغییرات کاربری اراضی، یکی از مهمترین جنبههای مدیریت منابع طبیعی و بازنگری در تغییرات محیطی است. با افزایش نیاز به تأمین مواد غذایی، رشد مناطق شهری و ملزومات زندگی بشر، تغییراتی در سطح زمین ایجاد می‌شود که میتواند موجب تخریب اراضی و منابع موجود در آن گردد. این تغییرات، در اثر تقابل نیازهای همیشگی جوامع انسانی و محیطی با زمین ایجاد می‌شود. در تحقیق حاضر با استفاده از تکنیک سنجش از دور، تغییرات کاربری اراضی شهرستان کرمانشاه در بازه زمانی بین سالهای 1392 تا 1400 با استفاده از تصاویر لندست 8 مورد بررسی قرار گرفت. تصحیحات رادیومتری و اتمسفری به وسیله الگوریتمFlaash در نرمافزار ENVI 5.3 انجام شد و از روش های طبقهبندی ML و SVM برای تولید نقشههای کاربری اراضی در شش کلاس (شامل مناطق مسکونیشهری و روستایی، جنگل و باغ، پهنه سنگی، کشاورزی و زراعت، پهنه آبی و زمین بایر) استفاده گردید. نتایج بدست آمده با استفاده از ماتریس خطا برای نقشههای کاربری اراضی تهیه شده برای سالهای 1392 و1400، به‌ترتیب دارای دقت کلی90% و 89% و ضریب کاپا برابر 86% و 85% میباشد که در محدوده قابل قبول است. در این بازه زمانی تغییرات مناطق شهری و مسکونی دارای 6/11 درصد رشد مثبت، جنگل و پوشش باغی7/119درصد رشد مثبت، پهنه آبی 293 درصد رشد مثبت، و تغییرات زمین بایر 6/4 درصد رشد مثبت داشته اند اما مناطق کشاورزی و زمین های زارعی در این مدت هشت ساله 5/5 درصد و پهنه سنگی 5/2 درصد رشد منفی ثبت شده است.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
جعفر رازقی؛ بختیار فیضی زاده؛ شهاب عادلی
دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1401، ، صفحه 51-37
چکیده
بیو-هیدروژئومورفولوژی موضوعی ترکیبی بین زیست شناسی و جغرافیایی طبیعی میباشد که به مطالعه اشکال ناهمواری های ناشی از عمل آب به همراه عوامل زیستی می پردازد. شناخت عوامل بیو-هیدروژئومورفولوژیک و عملکرد آن در رودخانه ارس در راستای شناخت و مدیریت محیط در این رودخانه، اهمیت زیادی دارد. از این عوامل میتوان به رشد جلبک ...
بیشتر
بیو-هیدروژئومورفولوژی موضوعی ترکیبی بین زیست شناسی و جغرافیایی طبیعی میباشد که به مطالعه اشکال ناهمواری های ناشی از عمل آب به همراه عوامل زیستی می پردازد. شناخت عوامل بیو-هیدروژئومورفولوژیک و عملکرد آن در رودخانه ارس در راستای شناخت و مدیریت محیط در این رودخانه، اهمیت زیادی دارد. از این عوامل میتوان به رشد جلبک ها اشاره نمود. امروزه پدیده نوتروفیکاسیون به‌عنوان یک معضل مهم جهانی بشمار می‌رود که بر روی اکوسیستم آبی تأثیر گذاشته و تعادل آن را به هم می‌زند. این پدیده در اثر رشد جلبک‌ها در بستر آبی ایجاد می‌شود که یکی از علل وقوع آن، مصرف بیرویه کود و ورود آنها به آب میباشد. بنابراین پایش و رصد این پدیده امری ضروری برای مقابله و مدیریت آن میباشد. در این راستا سنجش‌ازدور به‌عنوان روشی نوین، امکانات لازم جهت شناسایی شکل‌گیری و گسترش جلبک‌های رودخانه و مدلسازی تغییرات زمانی و مکانی آنها را فراهم می‌آورد. سنجش‌ازدور با ارائه تصاویر چند زمانه امکان شناسایی دقیق محدوده‌های تحت پوشش جلبک ها و روند رشد و توسعه آنها را فراهم می‌آورد. تحقیق حاضر با هدف امکانسنجی شناسایی محدوده‌های تحت پوشش جلبک‌ها را در محدوده رود ارس مدنظر قرار داده است. در این پژوهش از تصاویر ماهواره لندست 8 استفاده شده است. مبنای پردازش بر اساس فنون پردازش تصویر و شناسایی جلبک‌ها میباشد. در این راستا به دلیل یکسان بودن بازتاب طیفی پوشش گیاهی و کلروفیل جلبک‌ها، از باند 4 و 5 و شاخص NDVI استفاده گردید و سپس از خروجی این شاخص به‌عنوان ورودی فن طبقهبندی نظارت‌شده به روش حداکثر احتمال اعمال گردید و در ارزیابی صحت طبقهبندی، صحت کلی 81 درصد و ضریب کاپا 79/0 به دست آمد. نتایج حاصل با نمونه‌برداری‌هایی که از رود ارس انجام پذیرفت نزدیکی نتایج به یکدیگر را نشان داد. نتایج تحقیق حاضر برای ارزیابی وضعیت محیط‌زیستی جلبک‌ها در رود ارس و شناسایی منبع آلودگی‌های ناشی از جلبک‌ها دارای اهمیت زیادی است.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
ندا موسوی کجاباد؛ امیر صدیقی سامان؛ مهدی مرادی
چکیده
یکی از مسائل مهم در مدیریت منابع آب، برآورد توزیع بارندگی در مناطقی است که مقادیر بارندگی اندازه گیری نشده است. به دلیل عدم پوشش کامل ایستگاه های اندازه گیری باران، تخمین بارش در مناطق میان ایستگاه‌ها ضروری است. تخمین داده های نامعلوم در نقاط مختلف با استفاده از روشهای درونیابی بر روی داده های اندازه گیری شده در محدوده مورد مطالعه ...
بیشتر
یکی از مسائل مهم در مدیریت منابع آب، برآورد توزیع بارندگی در مناطقی است که مقادیر بارندگی اندازه گیری نشده است. به دلیل عدم پوشش کامل ایستگاه های اندازه گیری باران، تخمین بارش در مناطق میان ایستگاه‌ها ضروری است. تخمین داده های نامعلوم در نقاط مختلف با استفاده از روشهای درونیابی بر روی داده های اندازه گیری شده در محدوده مورد مطالعه انجام می‌گیرد. به همین منظور روشهای متفاوتی برای تحلیل داده های مکانی به کار گرفته می‌شود. در این تحقیق، از انواع روشهای متداول درونیابی و زمین آماری جهت برآورد پارامتر میانگین بارندگی سالانه استان چهار محال و بختیاری مورد استفاده قرار گرفته است. آمار مورد استفاده، آمار ٤٤ ایستگاه باران سنجی برای دوره زمانی ١٩٨٠ تا ٢٠٠٨ میباشد. با توجه به تغییرات شدید توپوگرافی منطقه مورد مطالعه، تأثیر ارتفاعات در توزیع بارش به عنوان مانع در برابر انتشار ابرها مورد هم مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور درونیابی با انواع مدل‌ها محاسبه و نقشه پیش بینی ترسیم شد. سپس با استفاده از روش ارزیابی متقابل، ریشه مجذور خطاها و خطای نقشه‌ها برآورد شد و یک نقشه به عنوان نقشه مناسب انتخاب گردید. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که برای درونیابی میانگین بارندگی سالانه روش‌هایی که ارتفاعات را به عنوان موانع در نظر گرفت، دقت‌های بالاتری را در منطقه مورد مطالعه نشان میدهند، که از این میان مدلهای چندجمله‌ای درجه چهار و پنج مناسب‌ترین اطلاعات را برای درونیابی مقادیر میانگین بارندگی سالانه از خود نشان داد
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
ابوالفضل قنبری؛ احمد نیکدل
دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1401، ، صفحه 71-53
چکیده
امروزه مشکل پارکینگ یکی از معضل‌های اساسی شهرهای پرتردد هست. چراکه با افزایش جمعیت شهری و تعداد خودروها، میزان نیاز به پارکینگ چند برابر شده‌است. از یک‌سوگسترش میزان استفاده از وسایل نقلیه شخصی باعث افزایش تولید آلودگی‌های جوی و زیست‌محیطی با افزایش مصرف سوخت‌های تجدید ناپذیر و از سویی سبب افزایش هدر رفت زمان مفید افراد جامعه ...
بیشتر
امروزه مشکل پارکینگ یکی از معضل‌های اساسی شهرهای پرتردد هست. چراکه با افزایش جمعیت شهری و تعداد خودروها، میزان نیاز به پارکینگ چند برابر شده‌است. از یک‌سوگسترش میزان استفاده از وسایل نقلیه شخصی باعث افزایش تولید آلودگی‌های جوی و زیست‌محیطی با افزایش مصرف سوخت‌های تجدید ناپذیر و از سویی سبب افزایش هدر رفت زمان مفید افراد جامعه در بین سفرهای غیرضروری شده‌است. با توجه به ماهیت موضوع، تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق توصیفی_تحلیلی هست. شیوه جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات اسنادی و میدانی هست در این پژوهش سامانه‌ای هوشمند تحت‌وب برای جستجو و مسیریابی پارکینگ مناسب و کاهش مشکلات ناشی از آن در سطح شهر تبریز ارایه شده است. این سامانه در دو سطح مدیریت جامع پارکینگ‌ها و مدیریت داخلی پارکینگ محلی تحت‌وب و یک بخش اصلی کاربردی پارکینگ یاب مبتنی بر Mobile GIS طراحی‌شده است. برای جمع‌آوری و دریافت دادههای مورداستفاده در این پژوهش از سامانه Web GIS، OSM (Open Street Map) استفاده شده‌است و نرمافزار اندروید استودیو (Android Studio) جهت پردازش داده‌ها و طراحی برنامه پیشنهادی به کار گرفته شده است. کاربران با استفاده از برنامه به پایگاه داده پارکینگ‌ها متصل شده و با واردکردن وزن‌های معیارها بر اساس میزان اهمیت هریک اقدام به یافتن مناسب‌ترین پارکینگ می‌کنند همچنین امکان جستجوی خودکار با تنظیمات از پیش تنظیم شده نیز وجود دارد. درنهایت مسیر رسیدن به پارکینگ درروی نقشه و به‌صورت صوتی و گراف برای کاربر نمایش داده می‌شود. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که برنامه پیشنهادی باعث کاهش مشکل کاربران دریافتن پارکینگ و همچنین تأثیر قابل‌توجهی در کاهش میزان سوخت مصرفی و درنتیجه آلودگی هوا شده است.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
فاطمه عدیمی عتیق
چکیده
در طول زمان، الگوهای پوشش زمین و به تبع آن کاربری اراضی دچار تغییر و دگرگونی اساسی می شوند و عامل انسانی می تواند بیشترین نقش را در این فرآیند ایفا نماید. همواره، دانشمندان تلاش نموده اند تا عوامل مسبب تغییرات کاربری اراضی و تاثیرات محیطی مربوطه را شناسایی نمایند. در دهه های گذشته به همین منظور، محققان مشاهدات مختلف و جمع آوری شده از ...
بیشتر
در طول زمان، الگوهای پوشش زمین و به تبع آن کاربری اراضی دچار تغییر و دگرگونی اساسی می شوند و عامل انسانی می تواند بیشترین نقش را در این فرآیند ایفا نماید. همواره، دانشمندان تلاش نموده اند تا عوامل مسبب تغییرات کاربری اراضی و تاثیرات محیطی مربوطه را شناسایی نمایند. در دهه های گذشته به همین منظور، محققان مشاهدات مختلف و جمع آوری شده از طریق عملیات میدانی و همینطور عکس های هوایی را جهت کشف تغییرات کاربری اراضی ناشی از تحمیل فرآیندهای طبیعی و انسانی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. اما، امروزه، بر پایه پیشرفت های تکنولوژیکی حاصله در قلمرو سنجش از راه دور، می توان تصاویر ماهواره ای را به منظور بررسی دقیق تر تغییرات محیطی بهنگام پردازش و نتایج نهایی را بطور مصور مدل سازی نمود. هدف اصلی تحقیق جاری پایش تغییرات کاربری اراضی حوضه لیقوان چای در سال های 1985- 2006 -2013 می باشد. بر این اساس، برای کشف تغییرات حادث شده در محدوده مورد مطالعه، تصاویر سنجنده TMو OLI وETM ماهواره لندست مربوط به سالهای 1985 -2006-2013 مورد پردازش قرار گرفت. در همین راستا، بعد از اعمال تصحیحات اتمسفری و هندسی، عملیات بارزسازی تصاویر اجرا و با بهره گیری از روش های طبقه بندی نظارت شده الگوریتم ها اعمال شد و از این طریق نقشه های موضوعی کاربری اراضی حوضه لیقوان چای طراحی گردید.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
هومن مرادپور؛ قدرت اله رستمی پایدار؛ سمانه باقری؛ مهسا بندرزاده
دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1401، ، صفحه 88-73
چکیده
گسترش صنعتی شدن و مهاجرت جمعیت روستایی به مناطق شهری موجب رشد بیرویه جمعیت شهری در سالهای گذشته شده است. رشد سریع جمعیت و توسعه زیرساختی شهر موجب تغییرات الگوی شهری خواهد شد و با از بین رفتن محیط زیست و جایگزینی ساختمانها باعث آلودگی محیطی و تغییرات آب و هوای می‌شود. تصویر ماهوارهای مورد بررسی در این پژوهش مربوط به ماهوارهی ...
بیشتر
گسترش صنعتی شدن و مهاجرت جمعیت روستایی به مناطق شهری موجب رشد بیرویه جمعیت شهری در سالهای گذشته شده است. رشد سریع جمعیت و توسعه زیرساختی شهر موجب تغییرات الگوی شهری خواهد شد و با از بین رفتن محیط زیست و جایگزینی ساختمانها باعث آلودگی محیطی و تغییرات آب و هوای می‌شود. تصویر ماهوارهای مورد بررسی در این پژوهش مربوط به ماهوارهی لندست 8 است، که برای منطقهی مورد مطالعه برداشت شده است. سپس اصلاح اتمسفری بر روی داده‌ها انجام شده و تبدیل عدد رقومی (DN) به تابش طیفی و تبدیل رادیانس طیفی به دمای جسم سیاه و تبدیل دمای آن از کلوین به سانتی گراد سپس تصحیح توان تشعشعی و در نهایت استخراج شاخص پوشش گیاهی (NDVI) و استخراج شاخص دمای سطح زمین (LST) صورت گرفته است. میزان شاخص پوشش گیاهی (NDVI) با حداکثر میزان آن با 0.64 و حداقل 36/0- و شاخص دمای سطح زمین (LST) با حداکثر دمای 65 درجه و حداقل 34 درجه میباشد، که دمای بالا در برخی از نقاط حاکی از فعالیت‌های صنعتی موجود در شهر اهواز اعم از صنایع فولاد، شرکتهای نفت و نبود پوشش گیاهی کافی در زمینهای عریان شهر بود.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
سیدحمیدرضا میرنعمتی
چکیده
زنگ نوار گندم تأثیر شدیدی بر عملکرد و کیفیت گندم دارد. یک روش پیشبینی مؤثر برای امنیت غذایی ضروری است. در این مطالعه، ابتدا، شاخص های پوشش گیاهی بهینه مربوط به تنش زنگ نوار به عنوان ویژگی‌های کاندید برای پیشبینی بیماری از تصاویر سری زمانی 2Sentinel- استخراج می‌شوند. سپس، ترکیبات VI بهینه با استفاده از انتخاب متوالی رو به جلو (SFS) انتخاب ...
بیشتر
زنگ نوار گندم تأثیر شدیدی بر عملکرد و کیفیت گندم دارد. یک روش پیشبینی مؤثر برای امنیت غذایی ضروری است. در این مطالعه، ابتدا، شاخص های پوشش گیاهی بهینه مربوط به تنش زنگ نوار به عنوان ویژگی‌های کاندید برای پیشبینی بیماری از تصاویر سری زمانی 2Sentinel- استخراج می‌شوند. سپس، ترکیبات VI بهینه با استفاده از انتخاب متوالی رو به جلو (SFS) انتخاب می شوند. در نهایت وقوع زنگ نوار گندم در بازه های زمانی مختلف با استفاده از روش ماشین بردار پشتیبان (SVM) پیش بینی می شود. نتایج ویژگی‌های انتخاب‌شده نشان می‌دهد که، قبل از دوره اتصال، VIs بهینه مربوط به زیست توده، رنگدانه و رطوبت گندم است. پس از دوره اتصال، VIs های لبه قرمز مربوط به وضعیت سلامت محصول نقش مهمی ایفا می کنند. دقت کلی و ضریب کاپا مدل پیشبینی، که مبتنی بر SVM است، به طور کلی بالاتر از روشهای K-نزدیک‌ترین همسایه (KNN) و شبکه عصبی پس انتشار (BPNN) است. روش SVM برای پیشبینی سریهای زمانی زنگ نوار گندم مناسب‌تر است. مدل دقت را بر اساس ترکیبات VI بهینه به دست آورد و SVM در طول زمان افزایش یافت. بالاترین دقت 86.2 درصد بود. این نتایج نشان می‌دهد که مدل پیشبینی میتواند راهنمایی‌ها و پیشنهادهایی را برای پیشگیری زودهنگام از بیماری در محل مورد مطالعه ارائه دهد و این روش تصاویر سری زمانی Sentinel-2 و SVM را ترکیب می‌کند که میتواند برای پیشبینی زنگ نوار گندم استفاده شود.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
احمد نیکدل منور؛ بختیار فیضی زاده
دوره 2، شماره 2 ، خرداد 1401، ، صفحه 106-89
چکیده
امروزه، فرونشست یک خطر زمینی ناشی از فعالیت انسانی و طبیعی در سراسر جهان است و در بسیاری از کشورها نیاز به بررسی دقیق دارد(به عنوان مثال ایالات متحده آمریکا، انگلستان، استرالیا، چین، مصر، فرانسه، آلمان، هند، ایران، ایتالیا، ژاپن، مکزیک، لهستان، عربستان سعودی، سوئد و هلند). لازم به ذکر است که در بیش از 150 کشور و منطقه در سراسر جهان رویدادهای ...
بیشتر
امروزه، فرونشست یک خطر زمینی ناشی از فعالیت انسانی و طبیعی در سراسر جهان است و در بسیاری از کشورها نیاز به بررسی دقیق دارد(به عنوان مثال ایالات متحده آمریکا، انگلستان، استرالیا، چین، مصر، فرانسه، آلمان، هند، ایران، ایتالیا، ژاپن، مکزیک، لهستان، عربستان سعودی، سوئد و هلند). لازم به ذکر است که در بیش از 150 کشور و منطقه در سراسر جهان رویدادهای فرونشست مشاهده شده است. امروزه، نواحی تحت تأثیر فرونشست از دیدگاه‌های مختلف مربوط به مسائل اجتماعی-اقتصادی، زیست‌محیطی و حفاظتی یک نگرانی بزرگ است. تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و روش پژوهش توصیفی -تحلیلی هست. در این پژوهش از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای و تصاویر ماهوارهای استفاده شده است. در پژوهش حاضر با ترکیب سیستم اطلاعات جغرافیایی و سیستمهای تصمیمگیری چندمعیاره اقدام به پهنهبندی پتانسیل خطر وقوع مخاطره فرونشست در محدوده شهرستان تبریز شد. بعد از بررسی پیشینه تحقیق و پژوهش های انجام شده، یازده عامل موثر در وقوع مخاطره فرونشست: بارندگی،شیب، تبخیر، زمینشناسی، کاربری اراضی، ارتفاع رواناب، فاصله ازگسل، تراکم شبکه زهکشی، فاصله از رودخانه، شاخص پوشش گیاهی و عمق آبهای زیرزمینی مشخص و با استفاده از فرایند ANP وزن دهی شدند. بعد از استانداردسازی لایهها در محیط نرمافزار ArcGIS همه شاخص با تابع Weighted Overlay تلفیق شد. باتوجه به بررسی نتایج حاصل شده، از مجموع آبادی های قرارگرفته شده در داخل منطقه مطالعه،20درصد آبادیها دارای پتانسیل فرونشست بسیار زیاد، 36 درصد دارای پتانسسل خطرزیاد، 18 درصد دارای پتانسیل خطر متوسط، 14 درصد دارای پتانسیل خطرکم و 12 در صد نیز در محدوده پتانسیل فرونشست خیلی کم قرار دارد. همچنین بررسی مکانگزینی شهرهای واقع شده در منطقه نیز نشان می‌دهد که بطور متوسط، شهرها در نواحی دارای پتانسیل وقوع متوسط تا بسیار زیاد وقوع فرونشست جای گرفته است.
آب و هواشناسی
لیلا نقی‌پور؛ محمدتقی اعلمی؛ وحید نورانی؛ ابوالفضل قنبری
چکیده
ساخت شبکه روش قابل قبولی برای درک بهتر رفتار سیستم پیچیده میباشد، که ضمن آشکارسازی الگوی دینامیک جمعی برای درک اندرکنش فیزیکی در سیستم دینامیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت برای مطالعه‌ی طیف گسترده‌ای از سیستمهای طبیعی و مصنوعی تعیین اتصالات عملکردی با استفاده از معیاره‌های همبستگی و علیتی از اهمیت زیادی برخوردار ...
بیشتر
ساخت شبکه روش قابل قبولی برای درک بهتر رفتار سیستم پیچیده میباشد، که ضمن آشکارسازی الگوی دینامیک جمعی برای درک اندرکنش فیزیکی در سیستم دینامیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت برای مطالعه‌ی طیف گسترده‌ای از سیستمهای طبیعی و مصنوعی تعیین اتصالات عملکردی با استفاده از معیاره‌های همبستگی و علیتی از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشند تا پدیده‌های فیزیکی حاکم بر سیستم به درستی تبیین گردد. بسیاری از روشهای ساخت مجدد شبکه براساس اعمال آستانه‌ی تعریفی بر روی ماتریس‌های همبستگی می‌باشند که مقادیر ماتریس‌ها از تحلیل همبستگی دودوئی به دست آمده و آستانه به طور تجربی مشخص شده است. سایر روش‌هایی که همبستگی مشاهدات را نسبت به مدلهای صفر تعریفی در تحلیل‌های آماری مورد مقایسه قرار میدهند، نتایج به دست آمده از آنها به لحاظ آماری بسیار قدرتمند می‌باشند. در این تحقیق روشهای مختلفی مورد استفاده قرار گرفت از جمله، همبستگی متقابل، وابستگی طیفی، اطلاعات متقابل، آنتروپی انتقال، همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن و نگاشت متقابل همگرا. روشها بر روی دینامیک جمعی خطی و غیر خطی به کار گرفته شده‌اند، و دینامیک واحدهای متصل به هم با استفاده از توپولوژی‌های پیچیده مختلفی شبیهسازی شده‌اند. روشهای اطلاعات متقابل و نگاشت متقابل همگرا برای ساخت شبکه‌ها انتخاب شد که این انتخاب بعد از بررسی کارایی آنها بر روی حالت‌های مصنوعی در برگیرنده‌ی ویژگی‌های مطلوب از سیستم واقعی انجام پذیرفته است. نتایج نشان داد ساخت مجدد شبکه به طور چشم‌گیری بستگی به تعامل میان ساختار و دینامیک نهفته (نامشخص) دارد و مقادیر برای سطح زیر منحنی مشخصه گیرنده عملکردی در حدود 72% به دست آمد.
مهدی اسدی؛ مختار کرمی
دوره 1، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-16
چکیده
تعیین نیاز آبی محصولات کشاورزی یکی از مهم ترین راههای رسیدن به بهره وری مدیریت آب می باشد. لذا هدف اصلی این پژوهش برآورد نیاز آبی محصول ذرت در مشگین شهر استان اردبیل می باشد و برای این هدف از 10 تصویر بدون ابر ماهواره لندست 8 از سال 2004 تا 2016 و روش SEBS استفاده و نتایج حاصل از آن با روشهای پنمن مانتیث و تشت تبخیر مقایسه گردید. نتایج بیانگر ...
بیشتر
تعیین نیاز آبی محصولات کشاورزی یکی از مهم ترین راههای رسیدن به بهره وری مدیریت آب می باشد. لذا هدف اصلی این پژوهش برآورد نیاز آبی محصول ذرت در مشگین شهر استان اردبیل می باشد و برای این هدف از 10 تصویر بدون ابر ماهواره لندست 8 از سال 2004 تا 2016 و روش SEBS استفاده و نتایج حاصل از آن با روشهای پنمن مانتیث و تشت تبخیر مقایسه گردید. نتایج بیانگر آن بود که در روش SEBS نیاز آبی محصول ذرت در تاریخ 3/7/2010 برابر 14/8 میلی متر در روز و در تاریخ 30/11/2015 برابر 09/1 میلی متر در روز و در روش پنمن مانتیث در تاریخ 19/7/2013 برابر 94/9 میلی متر در روز و در تاریخ 30/11/2015 برابر 12/3 میلی متر در روز که به ترتیب بیشترین و کمترین میزان تبخیر و تعرق واقعی را دارا می باشد. روش SEBS نیز در مقایسه با تشت تبخیر بیشترین میزان خطا با RMSE برابر با 466/1 و MAD برابر با 325/1 و در مقایسه با روش پنمن مانتیث کمترین میزان خطا را با RMSE برابر با 199/1 و MAD برابر با 947/0 دارا است. همچنین با بررسی مقادیر ضریب تعیین مشخص گردید که روش SEBS بیشترین ضریب تعیین (8677/0) را با روش پنمن مانتیث و بعدازآن با روش تشت تبخیر (8247/0) دارا است.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
محمد فتحی حسین آبادی؛ قاسم خسروی
چکیده
مدل ارتفاعی رقومی (DEM) در پردازشهای مختلف علوم زمین به عنوان یکی از منابع اصلی مطالعات بکارگرفته شده است. عامل شیب متوسط یک منطقه یکی از خصوصیات اساسی و فیزیکی مهم بوده و محاسبه و تعیین این عامل در تمامی طرح‌های مرتبط با علوم زمین ضروری است. از این رو در این پژوهش به منظور ارزیابی الگوریتم‌های شیب با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی ابتدا ...
بیشتر
مدل ارتفاعی رقومی (DEM) در پردازشهای مختلف علوم زمین به عنوان یکی از منابع اصلی مطالعات بکارگرفته شده است. عامل شیب متوسط یک منطقه یکی از خصوصیات اساسی و فیزیکی مهم بوده و محاسبه و تعیین این عامل در تمامی طرح‌های مرتبط با علوم زمین ضروری است. از این رو در این پژوهش به منظور ارزیابی الگوریتم‌های شیب با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی ابتدا دو منطقه براساس شرایط و ویژگی‌های خاص در نظر گرفته شد. سپس برای هریک از این مناطق (DEM) 30 و 90 متری SRTM تهیه گردید. با استفاده ازکدنویسی در محیط پایتون الگوریتم‌های شیب از جمله همسایگی، درجه دوم، شیب حداکثر و سراشیبی حداکثر محاسبه و از کتابخانه time و کتابخانه psutil به تربتیب برای زمان محسابه الگوریتم و حافظه مصرفی سیستم استفاده شد. با استفاده از تعدادی نقاط پیش فرض؛ الگوریتم های شیب از نظر مکانی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان داد الگوریتم شیب سراشیبی حداکثر مقادیر بالاتر و الگوریتم شیب حداکثر مقادیر پایین‌تری را نسبت به سایر الگوریتم ها کسب نموده است. همچنین ازنظر زمانی الگوریتم سطح درجه دو در کمترین زمان 02/4 ثانیه و الگوریتم سراشیبی حداکثر در بالاترین زمان 13/7 ثانیه محاسبه گردید. الگورتیم سراشیبی حداکثر نیز بالاترین مقدار حافظه (RAM) را در منطقه اول و با استفاده از (DEM) 30 متری به میزان 01/532 مگابایت را هنگام پردازش اشغال می‌نماید.
مریم صادقی؛ هومن مرادپور؛ مهدی بابایی؛ حسین فتحیان
دوره 1، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 17-32
چکیده
آتش‌سوزی در جنگل‌ها باعث نابودی بخش عظیمی از منابع طبیعی منطقه جنگلی کهگیلویه و بویراحمد شده است. هدف تهیه نقشه خطر آتش‌سوزی، با استفاده از معیارها و زیر معیارهای توپوگرافی (شیب، فاصله از رودخانه، ارتفاع، جهت شیب)، معیار فیزیکی (نوع پوشش گیاهی، تراکم پوشش گیاهی، رطوبت خاک)، معیار انسانی (فاصله از راه‌ها، فاصله از روستا) و معیار اقلیم ...
بیشتر
آتش‌سوزی در جنگل‌ها باعث نابودی بخش عظیمی از منابع طبیعی منطقه جنگلی کهگیلویه و بویراحمد شده است. هدف تهیه نقشه خطر آتش‌سوزی، با استفاده از معیارها و زیر معیارهای توپوگرافی (شیب، فاصله از رودخانه، ارتفاع، جهت شیب)، معیار فیزیکی (نوع پوشش گیاهی، تراکم پوشش گیاهی، رطوبت خاک)، معیار انسانی (فاصله از راه‌ها، فاصله از روستا) و معیار اقلیم (میانگین دمای سالانه، بارش، رطوبت نسبی و جهت باد غالب) است که وابستگی میان معیارها با استفاده از تکنیک دیماتل تعیین شد. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه تمامی معیارها و زیر معیارها در نرمافزار سوپردسیژن وزن دهی شدند و سپس لایهها فازی سازی شده و در محیط GIS نقشه نهایی پتانسیل خطر آتش‌سوزی تهیه گردید. درنتیجه از بین معیارها، معیار توپوگرافی (0.423)، دارای وزن بالا و وزن معیار انسانی، زیست‌شناختی و اقلیم به ترتیب از راست به چپ (0.257)، (0.194) و (0.124) دارند. درصد مساحت نقشههای فازی شده با عملگر فازی برای طبقه پتانسیل آتش‌سوزی بالا به ترتیب؛ عملگرپروداکت ( PRODUCT ) 5 درصد، AND68/35، Gamma 82/ 34 و عملگر SUM84/34 درصد است. همچنین مدل فایر ریسک با استفاده از تصاویر لندست 8، مدل رقومی ارتفاعی، شیب و جهت شیب برای منطقه تهیه شد. درنهایت با استفاده از دادههای نقطه‌ای آتش‌سوزی برای 4 سال (93-96) تهیه گردید. مقایسه نتایج حاصل از نقشه مکانی ( FUZZY-ANP )و نقشه رستری ( FIRE RISK ) بدست‌آمده از دادههای نقطه‌ای آتش‌سوزی‌های رخ‌داده در منطقه جنگلی، تطابق بالایی با مناطق پرخطر در نقشه نهایی پتانسیل خطر آتش سوزی دارد.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
سارا بهشتی فر؛ امیرحسین قورخانه‌چی زیرک
چکیده
آلودگی هوا یکی از چالش‌های مهم دنیای امروز به شمار می‌آید. لذا پایش و کنترل میزان آلاینده‌هایی که سلامت انسان‌ها را به‌مخاطره انداخته‌اند، امری ضروری میباشد. در سالهای اخیر، دادههای مربوط به سنجنده تروپومی ماهواره سنتینل 5، به‌عنوان یک منبع غنی و بروز اطلاعات، جهت پایش تغییرات زمانی-مکانی آلاینده‌های هوا مورد توجّه قرار ...
بیشتر
آلودگی هوا یکی از چالش‌های مهم دنیای امروز به شمار می‌آید. لذا پایش و کنترل میزان آلاینده‌هایی که سلامت انسان‌ها را به‌مخاطره انداخته‌اند، امری ضروری میباشد. در سالهای اخیر، دادههای مربوط به سنجنده تروپومی ماهواره سنتینل 5، به‌عنوان یک منبع غنی و بروز اطلاعات، جهت پایش تغییرات زمانی-مکانی آلاینده‌های هوا مورد توجّه قرار گرفته است. در این مطالعه از سامانه گوگل ارث انجین برای دستیابی به محصولات سنجنده تروپومی جهت بررسی میزان آلاینده دی‌اکسید نیتروژن در استان آذربایجان‌شرقی استفاده شد و نقشههای پراکندگی آلاینده مذکور در چهار سال متوالی تولید گردید. افزون برآن، با توجه به نقش مؤثر تردد وسایل نقلیه در افزایش میزان این آلاینده از یک سو و محدود شدن فعالیت‌ها و تردد خودروها در زمان شیوع ویروس کووید-19 از سوی دیگر، تغییرات آن در بازه‌های زمانی مختلف بررسی گردید تا میزان تأثیر انواع محدودیت‌ها به‌صورت کمّی مشخص شود. همچنین جهت بررسی تأثیر بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها بعد از کنترل کرونا، نقشههای پراکندگی مکانی آلاینده برای نیمه دوم فروردین ماه سالهای 1400 و 1401 تولید و مقایسه شدند. نتایج پژوهش نشان داد که میزان چگالی NO2 در مرکز استان، در کلیه بازه‌های زمانی بیشتر از دیگر شهرها بوده و تعطیلی دو هفته‌ای در آذرماه 1399 بیشترین تأثیر را در کاهش آلاینده داشته؛ بطوریکه میزان آن در تبریز حدود 59 درصد کاسته شده است. همچنین براساس نتایج مربوط به بررسی سالانه، میانگین آلاینده مذکور هم در کل استان و هم در تبریز در سال 1399 از سایر سال‌ها کمتر بوده؛ همچنین بازگشایی مراکز آموزشی باعث افزایش NO2 گردیده است.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
ایوب مرادی
چکیده
گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی تاثیرات قابل‌ملاحظه‌ای را بر خاورمیانه گذاشته است، اما شدت تاثیرات در مناطق مختلف یکسان نیست. مطالعه تغییرات کمیِ آب بیشتر در مقیاسهای ملی و منطقه‌ای، اما کمتر در مقیاس محلی صورت گرفته است. در مطالعه پیش‌رو به تاثیر تغییرات اقلیمی بر روی نوسانات آب در منطقه کوهستانی هورامان در غرب ایران، در دو دهه ...
بیشتر
گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی تاثیرات قابل‌ملاحظه‌ای را بر خاورمیانه گذاشته است، اما شدت تاثیرات در مناطق مختلف یکسان نیست. مطالعه تغییرات کمیِ آب بیشتر در مقیاسهای ملی و منطقه‌ای، اما کمتر در مقیاس محلی صورت گرفته است. در مطالعه پیش‌رو به تاثیر تغییرات اقلیمی بر روی نوسانات آب در منطقه کوهستانی هورامان در غرب ایران، در دو دهه گذشته پرداخته شده است. این مطالعه بر اساس دادههای سطح دو ماهواره-های گرانی‌سنجی گرفته است. در فاز پیش‌پردازش داده‌ها، با بهره‌گیری از روش بهینه‌سازی فیلتر، سیگنال مربوط به منطقه بارزسازی شده است. همچنین، خطای نشت سیگنال تخمین زده شده است. به-منظور تفکیک مولفه‌های بیلان آب و نیز برای ارزیابی نتایج روش گرانی‌سنجی، از مدلهای هیدروکلیماتولوژیکی شامل بارش، دمای سطح، ذخیره آب زمین، تبخیر-تعرق و آب محتوی گیاهان استفاده شده است. بین نتایج حاصل از سریهای مختلف گرانی‌سنجی با همدیگر و با نتایج مدلهای هیدروکلیماتولوژیکی هماهنگی قابل قبول وجود دارد. نتایج گرانی‌سنجی شامل تغییرات فصلی، بین سالی و درازمدت میباشد. روند درازمدت تغییرات نشان می‌دهد که طی دو دهه گذشته منطقه هورامان بطور میانگین 6.7 میلیمتر بر سال کاهش آب داشته است که 2.3 میلیمتر از آن مربوط به کاهش آب زیرزمینی بوده است. نتایج مقایسه مدل‌ها نشان می‌دهد که تغییر قابل‌توجه نوع بارش از برف به باران دلیل اصلی افت آب زیرزمینی در طول دوره مورد مطالعه بوده است. نتایج همچنین حاکی از این است که دمای سطح زمین افزایش محسوسی داشته است. بااینحال روند تغییرات تبخیر-تعرق که تحت تاثیر دما و میزان آب قابل دسترس است نوسانات پیچیده‌ای نشان می‌دهد.
هوشنگ سیفی؛ خلیل ولیزاده کامران؛ مهدی بابائی؛ انسیه شهابی
دوره 1، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 33-50
چکیده
بررسی تغییرات کاربری اراضی با توجه به تأثیرات قابل ملاحظه‌ای که این پدیده بر روی زندگی انسان و همچنین محیط‌زیست دارد، امری لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد. درحال حاضر، سنجش‌ازدور به‌عنوان منبعی ایده‌آل امکانات لازم و کافی را جهت آگاهی از تغییرات کاربری اراضی و نوع استفاده انسان از زمین، از طریق استخراج و به‌روز‌رسانی نقشههای پوشش ...
بیشتر
بررسی تغییرات کاربری اراضی با توجه به تأثیرات قابل ملاحظه‌ای که این پدیده بر روی زندگی انسان و همچنین محیط‌زیست دارد، امری لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد. درحال حاضر، سنجش‌ازدور به‌عنوان منبعی ایده‌آل امکانات لازم و کافی را جهت آگاهی از تغییرات کاربری اراضی و نوع استفاده انسان از زمین، از طریق استخراج و به‌روز‌رسانی نقشههای پوشش زمین در اختیار کاربران قرار می‌دهد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات کاربری اراضی به‌روش طبقهبندی شیءگرا در حوضه آبریز قوچان- شیروان، واقع در بین استان‌های خراسان شمالی و خراسان رضوی طی سالهای 1377 تا 1397 انجام شد. بدین منظور ابتدا تصاویرسنجنده‌های TM و OLI ماهواره لندست 5 و 8، برای سالهای مورد نظر تهیه شده و از طریق این تصاویر نقشههای پوشش زمین منطقه مورد مطالعه با روش طبقهبندی شیءگرا در شش کلاس مناطق مسکونی، اراضی آبی، اراضی دیم، اراضی آیش، سطوح آبی و مرتع به‌دست آمد. در نهایت از طریق نقشههای کاربری اراضی به‌دست‌آمده، تغییرات پوشش زمین طی سالهای مورد مطالعه از جهات کمیت مساحتی، توزیع مکانی و روند تغییرات با استفاده از مدل LCM مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که در طی بازه زمانی مورد مطالعه کاربری‌های آیش و اراضی دیم دارای روند کاهشی و کاربری‌های مسکونی، اراضی آبی، مرتع و سطوح آبی دارای روند افزایشی می‌باشند؛ به‌گونه‌ای که بیشترین تغییرات مربوط به کاربری دیم با 23729 هکتار کاهش، و کاربری مرتع با 35935 هکتار افزایش، از جمله تغییرات اساسی در منطقه مورد مطالعه می باشد.
حمدالله جاویده؛ عاطفه تاج‌آبادی؛ مصطفی کابلی‌زاده
چکیده
مطالعه میزان تغییرات و تخریب منابع در سالهای گذشته و امکانسنجی و پیشبینی این تغییرات در سالهای آینده میتواند در برنامهریزی و استفاده بهینه از منابع و کنترل و مهار تغییرات غیراصولی گام مهمی باشد. هدف این مطالعه ارزیابی و پیشبینی تغیرات کاربری اراضی و پوشش زمین شهرستان اهواز است. برای رسیدن به اهداف مطالعه دادههای ...
بیشتر
مطالعه میزان تغییرات و تخریب منابع در سالهای گذشته و امکانسنجی و پیشبینی این تغییرات در سالهای آینده میتواند در برنامهریزی و استفاده بهینه از منابع و کنترل و مهار تغییرات غیراصولی گام مهمی باشد. هدف این مطالعه ارزیابی و پیشبینی تغیرات کاربری اراضی و پوشش زمین شهرستان اهواز است. برای رسیدن به اهداف مطالعه دادههای سنجش از دور شامل تصاویر ماهوارهای سنجنده TM سالهای ۱۳۷6، تصویر سنجنده ETM+ سال ۱۳۸8 و تصویر سنجنده OLI سال ۱400 به کار گرفته شد. پس از انجام پیش پردازشهای مورد نیاز، تصاویر ماهوارهای با انتخاب نقاط تعلیمی مناسب مورد پردازش و طبقهبندی قرار گرفتند. برای ارزیابی تغییرات از روش مقایسه پس از طبقهبندی استفاده شد و جداول و نقشههای تغییرات تهیه گردید. تغییرات کلی در دوره ۲4 ساله به این شکل است که مساحت مناطق ساخته شده با نرخ رشد 6 کیلومتر مربع در سال از 27/100 کیلومتر مربع به 33/230 کیلومتر مربع افزایش یافته است این روند توسعه اراضی ساخته شده با تخریب اراضی بایر و کشاورزی حومه شهر همراه بوده است و کاربری کشاورزی در این بازه از 52/951 کیلومتر مربع در سال ۱۳۷6 به 26/957 در سال 1400 افزایش یافته است. مدلسازی با استفاده مدلهای زنجیره مارکوف انجام گرفت. این نتایج نشاندهنده توانایی خوب مدل مارکوف در مدلسازی و پیشبینی تغییرات است. سپس با مدل CA-Markov نقشه پوشش اراضی برای سال ۱۴12 شبیهسازی گردید.نتایج نشان داد که طی این بازه‌ی زمانی، 95/94 کیلومتر مربع به اراضی ساخته شده اضافه گشته و 1 کیلومتر مربع از اراضی کشاورزی، 28/64 کیلومتر مربع از اراضی بایر، 74/22 کیلومتر مربع از اراضی شور، 55/4 کیلومتر مربع از اراضی پهنه آبی و 6/2 کیلومتر مربع از اراضی تپه ماسه کاهش یافته است.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
حسن محمودزاده؛ رحیم حیدری؛ ناصح ولیزاده
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص کیفیت هوا و ارتباط آن با تغییرات فضای سبز کلانشهر تبریز می باشد. داده ها، داده های آلودگی هوا سال 1383 تا 1396 و از پنج آلاینده‌‌‌اصلی‌آلودگی‌‌هواpm10) ،so2،co،o3،no2) استفاده شده است که شامل ایستگاه های(آبرسان،بهداشت،راه آهن، میدان نماز، باغشمال، حکیم نظامی) میباشد. روش تحقیق، داده‌ها در نرم افزار اکسل پس از میانگین‌گیری ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص کیفیت هوا و ارتباط آن با تغییرات فضای سبز کلانشهر تبریز می باشد. داده ها، داده های آلودگی هوا سال 1383 تا 1396 و از پنج آلاینده‌‌‌اصلی‌آلودگی‌‌هواpm10) ،so2،co،o3،no2) استفاده شده است که شامل ایستگاه های(آبرسان،بهداشت،راه آهن، میدان نماز، باغشمال، حکیم نظامی) میباشد. روش تحقیق، داده‌ها در نرم افزار اکسل پس از میانگین‌گیری به داده استاندارد تبدیل شده، در نرم افزار(GIS) وارد و با استفاده از روش درون یابی( IDW) نقشه وضعیت کیفیت هوا روزهای ناسالم بدست آمده است. در نهایت با استفاده از شاخص ( NDVI) تصاویر فضای سبز سالهای 96-83 - 69 جهت ارتباط آن با وضعیت کیفیت هوا و روند کاهش یا افزایش فضای سبز در بازه زمانی ذکر شده، نقشه نهایی تعداد روزهای ناسالم کیفیت هوا تهیه شد. با توجه به نتایج بدست آمده، وضعیت شاخص سلامت کیفیت هوای کلانشهر تبریز با تغییرات فضای سبز رابطه مستقیم دارد. بیشترین حجم و تراکم آلودگی در میانه و مرکز شهر به دلیل حجم زیاد ترافیک در این مناطق و رفت و آمد روزانه به این مناطق است. در قسمت جنوب و جنوب‌غربی شهر، مناطق صنعتی به دلیل حجم بالای غلظت آلاینده‌ها، آلودگی هوا بیشتر در فصول سرد است. بیشترین آلودگی مربوط به آلاینده (PM10) که یکی از مهمترین آلاینده آلوده کننده هوای شهر تبریز میباشد در این میان، فضای سبز به عنوان یک اصل اساسی در کاهش آلودگی هوای شهری و از طرف دیگر سر زنده کردن شهر میباشد و باید مورد توجه قرار گیرد.
جعفر جعفرزاده؛ سید محمد حسنی تبار
دوره 1، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 51-66
چکیده
دمای سطح زمین شامل خاک، آب، برف و پوشش گیاهی از جمله متغیرهایی است که در دامنه وسیعی از مطالعات و تحقیقات علوم زمین و محیط زیست کاربرد دارد. معمولاً دمای سطح زمین به صورت نقطه ای در تعداد محدودی از نقاط که عموماً ایستگاه های اندازه گیری می باشند، مورد پایش قرار می گیرد. در مواقعی که توزیع مکانی دمای سطح در پهنه وسیع و به طور همزمان مورد ...
بیشتر
دمای سطح زمین شامل خاک، آب، برف و پوشش گیاهی از جمله متغیرهایی است که در دامنه وسیعی از مطالعات و تحقیقات علوم زمین و محیط زیست کاربرد دارد. معمولاً دمای سطح زمین به صورت نقطه ای در تعداد محدودی از نقاط که عموماً ایستگاه های اندازه گیری می باشند، مورد پایش قرار می گیرد. در مواقعی که توزیع مکانی دمای سطح در پهنه وسیع و به طور همزمان مورد نیاز است، فن آوری سنجش از دور دارای قابلیت های بسیاری می باشد. با توجه به توانمندی تکنیک های سنجش از دوری در مطالعات خصوصیات فیزیکی سطح زمین، در این تحقیق، جهت ارزیابی ارتباط بین دمای سطح زمین و نوع کاربری اراضی ، با استفاده از تصویر Landsat8-TIRS ، اقدام به محاسبه دمای سطح زمین به روش Split Window و استخراج الگوی کاربری اراضی به روش طبقه بندی شیگرا در منطقه‌ای به وسعت 33/2218 کیلومتر مربع، واقع در شمالغرب ایران شد. نتایج بدست آمده حاوی این مطلب است که دمای سطح زمین به شدت از رطوبت سطحی و تراکم پوشش گیاهی تأثیر می پذیرد، بطوریکه سطوحی که دارای رطوبت کم و پوشش گیاهی کم تراکم باشند، بیشترین دما را بر روی تصاویر حرارتی از خود نشان می دهند. در منطقه مورد مطالعه، زمین های بایر با دمای 9/33 درجه سانتیگراد و سطوح آبی مانند؛ دریاچه پشت سد مخزنی، با دمای 11/27 سانتیگراد، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین دمای سطح، در بین کاربری های موجود، هستند. نتایج این تحقیق برای برنامه ریزی های محیطی و زیست محیطی قابل استفاده میباشد.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
حسن امامی؛ آرش رحمانی زاده
چکیده
در این تحقیق، 15 روش مرسوم ادغام تصاویر در چهار گروه مختلف پیاده سازی و مقایسه گردید. همچنین جهت ارزیابی نتایج ده معیار مختلف طیفی-مکانی در چهار حالت متفاوت مورد تجزیه-تحلیل قرار گرفتند. در حالت اول، هر معیار بتنهایی درنظر گرفته شدند که نتایج نشان داد، بجز روش RVS و Gramshmit که هر دو اطلاعات طیفی و مکانی را حفظ می‌کنند، بقیه روشهای مذکور ...
بیشتر
در این تحقیق، 15 روش مرسوم ادغام تصاویر در چهار گروه مختلف پیاده سازی و مقایسه گردید. همچنین جهت ارزیابی نتایج ده معیار مختلف طیفی-مکانی در چهار حالت متفاوت مورد تجزیه-تحلیل قرار گرفتند. در حالت اول، هر معیار بتنهایی درنظر گرفته شدند که نتایج نشان داد، بجز روش RVS و Gramshmit که هر دو اطلاعات طیفی و مکانی را حفظ می‌کنند، بقیه روشهای مذکور با اینکه اطلاعات مکانی را حفظ می‌کند، در حفظ اطلاعات طیفی عملکرد ضعیفی دارند. در حالت دوم، میانگین هفت معیار طیفی همجهت در دو دسته حداقل و حداکثر مقدار درنظر گرفته شدند که بترتیب در معیار طیفی حداکثر، روشهای LMVM ، Gramshmit ، SVR و Ehler و معیار طیفی حداقل روشهای Ehler ، SVR ، SFIM و IHS بهترین عملکرد را با حفظ 90 درصد اطلاعات طیفی داشتند. در حالت سوم، معیار مکانی همجهت نشان داد، روشهای LMM ، ISVR ، Brovey و PCA بترتیب بهترین عملکرد را در حفظ اطلاعات مکانی دارند. در حالت چهارم، با درنظر گرفتن میانگین معیارهای طیفی-مکانی همجهت حداقل و حداکثر، بصورت توام مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد، میانگین کیفیت طیفی-مکانی در حالت حداکثر، بترتیب روشهای LMM، LMVM ، RVS ، Ehler، Gramshmit و SVR و در حالت حداقل، بترتیب روشهای Ehler، SVR، SFIM و IHS در حفظ اطلاعات طیفی- مکانی بهترین عملکرد را داشته‌اند. نهایتاً نتایج نشان داد بترتیب روشهای SVR، Ehler و Gramshmit در حفظ اطلاعات طیفی- مکانی بهترین عملکرد را نسبت به سایر روشها دارند و تقریباً از 80 تا 95 درصد اطلاعات را حفظ می‌کنند.
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
سینا فرد مرادی نیا؛ یوسف زندی
چکیده
نقشههای پهنهبندی سیل اطلاعات ارزشمندی را در رابطه با طبیعت سیلابها و اثرات آن بر اراضی دشت سیلابی ارائه میدهند. برای تهیه نقشه حساسیت به وقوع سیل، مجموعه‌ای از عوامل مؤثر باید تعریف شود .مجموعه عوامل مؤثر بر سیلاب با استفاده از 13 عامل شامل ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص موقعیت توپوگرافی، شاخص زبری، ...
بیشتر
نقشههای پهنهبندی سیل اطلاعات ارزشمندی را در رابطه با طبیعت سیلابها و اثرات آن بر اراضی دشت سیلابی ارائه میدهند. برای تهیه نقشه حساسیت به وقوع سیل، مجموعه‌ای از عوامل مؤثر باید تعریف شود .مجموعه عوامل مؤثر بر سیلاب با استفاده از 13 عامل شامل ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص موقعیت توپوگرافی، شاخص زبری، سطح انحنای طولی یا عرضی، مقطع انحنای توپوگرافی، انحنای کلی،شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI)، کاربری اراضی، سنگ شناسی و بارندگی با توجه به استفاده از تجربیات کارشناسان و پژوهشگران در بررسی‌های صورت‌گرفته، در حوضه شرقی آبریز دریاچه اورمیه استفاده شد. بعد ازآماده سازی لایه‌های موثر بر سیلاب و لایه نقطه‌ای نقاط سیل‌خیز، و نیز انجام آزمون هم‌خطی، در مرحله بعد از پنج روش رگرسیون خطی چندگانه، مدل حداقل مربعات جزئی، رگرسیون چندکی، رگرسیون ستیغی و رگرسیون با ثبات برای مدلسازی و پیشبینی استفاده شد. از منحنی مشخصه عملکرد (ROC)برای اعتبارسنجی نتایج استفاده گردید. نتایج این اعتبار سنجی نشان داد که مدلهای حداقل مربعات جزئی PLS)) و مدل رگرسیون خطی چندگانه ( MLR) با دارا بودن حداکثر مساحت زیرمنحنی (AUC)، ( به ترتیب 0.983و 0.997) و کمترین میزان انحراف معیار( به ترتیب 0.015و 0.018) بهتر عمل کرده اند. در بین این دو مدل هم PLS دارای نتایج کمی بهتر نسبت به MLR میباشد. در نهایت از مدل جنگل تصادفی برای مشخص کردن اهمیت عاملهای ورودی استفاده گردید، و مشخص گردید عاملهای ارتفاع، فاصله از آبراهه و درصد شیب تاثیر‌گذارترین عوامل روی سیلاب منطقه مورد مطالعه می-باشند.
هاشم رستم زاده؛ عثمان صوفی بوبکران؛ خلیل ولیزاده کامران
چکیده
در جهان امروز رابطه جامعه انسانی و محیط طبیعی تحت تأثیر پدیده شهرنشینی و توسعه شهری قرار گرفته است. پدیدهایی که دارای خصلت جهانی و کلی بوده و دائماً رو به افزایش میباشد. شهرنشینی و توسعه شهری را بدون شک، یکی از جنبههای ویژه در تمدن جدید میدانند رشد فیزیکی شهرها میتواند پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی متعددی بدنبال ...
بیشتر
در جهان امروز رابطه جامعه انسانی و محیط طبیعی تحت تأثیر پدیده شهرنشینی و توسعه شهری قرار گرفته است. پدیدهایی که دارای خصلت جهانی و کلی بوده و دائماً رو به افزایش میباشد. شهرنشینی و توسعه شهری را بدون شک، یکی از جنبههای ویژه در تمدن جدید میدانند رشد فیزیکی شهرها میتواند پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی متعددی بدنبال داشته باشد. تغییر کاربری و پوشش ارا ضی و تبدیل زمینهای کشاورزی در محدوده شهرها یکی از مهمترین پیامدهای زیست محیطی گسترش شهرهاست که موجب بروز مشکلات عدیدهای مانند از بین رفتن زمینهای کشاورزی، آلودگی آب، فرسایش خاک، افزایش سیلاب، کاهش کیفیت محیط زیست افزایش دمای سطح و غیره میگردد. هدف از این تحقیق، شناسایی رشد شهری و تأثیر آن بر الگوی حرارتی با استفاده از دادههای سنجش از دور در یک دوره زمانی 29 ساله در شهر تبریز میباشد. دادههای مورد استفاده در این پژوهش تصاویر ماهوارههایLandsat 5 و Landsat 8 سنجندههای TM و OLI,TIRS از سال 1990تا2019 میباشد که با استفاده از تکنیک طبقهبندی شیگرا تصاویر طبقهبندی و سپس برای پیشبینی گسترش شهر تبریز برای سال 2029 نیز از مدل مارکوف و سلولهای خودکار (CA-Markov) استفاده شده است، برای استخراج دمای سطح زمین نیز از دو روش Split Window و Mono Window استفاده شده است. در انتها نتایح پژوهش نشان داد که دمای مناطق مسکونی افزایش حدودا 1 درجهای داشته و بیشترین دمای محاسبه شده برای مناطق مسکونی در بخشهای جنوب غربی میباشد که بیشتر از 29 درجه سانتیگراد میباشد، همچنین پوشش گیاهی در سال 1990، 2000، 2010 و 2019 به ترتیب 81، 44،61 و 43 کیلو متر مربع بوده است و اراضی شهری به ترتیب 54، 81، 100 و 128 کیلومتر مربع بوده است. که به طور واضح نشاندهنده کاهش پوشش گیاهی و افزایش مناطق مسکونی میباشد از طرفی دیگر بررسی و تحلیل نتایج الگوی گسترش شهر تبریز نیز نشان داده است که بیشترین گسترش در بخشهای جنوبی و همچنین جنوب غربی و شرقی بوده است یعنی درست بخشهایی از شهر که دارای زمینهای مرغوب کشاورزی و پوشش گیاهی قابل توجهی میباشد که این امر خود به گرمتر شدن این بخش از شهر اثر گذاشته است.
در جهان امروز رابطه جامعه انسانی و محیط طبیعی تحت تأثیر پدیده شهرنشینی و توسعه شهری قرار گرفته است. پدیدهایی که دارای خصلت جهانی و کلی بوده و دائماً رو به افزایش میباشد. شهرنشینی و توسعه شهری را بدون شک، یکی از جنبههای ویژه در تمدن جدید میدانند رشد فیزیکی شهرها میتواند پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی متعددی بدنبال داشته باشد. تغییر کاربری و پوشش ارا ضی و تبدیل زمینهای کشاورزی در محدوده شهرها یکی از مهمترین پیامدهای زیست محیطی گسترش شهرهاست که موجب بروز مشکلات عدیدهای مانند از بین رفتن زمینهای کشاورزی، آلودگی آب، فرسایش خاک، افزایش سیلاب، کاهش کیفیت محیط زیست افزایش دمای سطح و غیره میگردد. هدف از این تحقیق، شناسایی رشد شهری و تأثیر آن بر الگوی حرارتی با استفاده از دادههای سنجش از دور در یک دوره زمانی 29 ساله در شهر تبریز میباشد. دادههای مورد استفاده در این پژوهش تصاویر ماهوارههایLandsat 5 و Landsat 8 سنجندههای TM و OLI,TIRS از سال 1990تا2019 میباشد که با استفاده از تکنیک طبقهبندی شیگرا تصاویر طبقهبندی و سپس برای پیشبینی گسترش شهر تبریز برای سال 2029 نیز از مدل مارکوف و سلولهای خودکار (CA-Markov) استفاده شده است، برای استخراج دمای سطح زمین نیز از دو روش Split Window و Mono Window استفاده شده است. در انتها نتایح پژوهش نشان داد که دمای مناطق مسکونی افزایش حدودا 1 درجهای داشته و بیشترین دمای محاسبه شده برای مناطق مسکونی در بخشهای جنوب غربی میباشد که بیشتر از 29 درجه سانتیگراد میباشد، همچنین پوشش گیاهی در سال 1990، 2000، 2010 و 2019 به ترتیب 81، 44،61 و 43 کیلو متر مربع بوده است و اراضی شهری به ترتیب 54، 81، 100 و 128 کیلومتر مربع بوده است. که به طور واضح نشاندهنده کاهش پوشش گیاهی و افزایش مناطق مسکونی میباشد از طرفی دیگر بررسی و تحلیل نتایج الگوی گسترش شهر تبریز نیز نشان داده است که بیشترین گسترش در بخشهای جنوبی و همچنین جنوب غربی و شرقی بوده است یعنی درست بخشهایی از شهر که دارای زمینهای مرغوب کشاورزی و پوشش گیاهی قابل توجهی میباشد که این امر خود به گرمتر شدن این بخش از شهر اثر گذاشته است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
علی اسکوئی ارس؛ احمد نیکدل منور؛ فریدون بابائی اقدم؛ ایرج تیموری
چکیده
شاخص های مسکن ابزار مناسبی برای شناخت وضعیت مسکن در ابعاد مختلف هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی کیفیت کالبدی مسکن و مقایسه آن در محله های رسمی و غیررسمی کلانشهر تبریز می باشد. پژوهش حاضر در دسته تحقیقات کاربردی بوده و به لحاظ روش شناختی جزو پژوهش های توصیفی – تحلیلی است. بدین منظور با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ...
بیشتر
شاخص های مسکن ابزار مناسبی برای شناخت وضعیت مسکن در ابعاد مختلف هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی کیفیت کالبدی مسکن و مقایسه آن در محله های رسمی و غیررسمی کلانشهر تبریز می باشد. پژوهش حاضر در دسته تحقیقات کاربردی بوده و به لحاظ روش شناختی جزو پژوهش های توصیفی – تحلیلی است. بدین منظور با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای پژوهش از 7 متغیر؛ عمر بنا، نوع سازه، کیفیت بنا، تعداد طبقات، مساحت مساکن، سطح اشغال و تراکم ساختمانی بعنوان شاخص کیفیت کالبدی مسکن مستخرج از طرح تفصیلی کلانشهر تبریز 1395 استفاده شد. از روش تحلیل عاملی و بار عاملی متغیرها برای وزن دهی متغیرها استفاده شد و تجزیه و تحلیل داده ها بصورت مجزا از طریق تحلیل فضایی در محیط نرم افزار Arc Gis و روش الکتره در محیط نرم افزار اکسل صورت گرفت. پژوهش از طریق تحلیل فضایی به ارزیابی توزیع فضایی کیفیت کالبدی مسکن در سطح محلات دست یافت و همچنین از طریق روش الکتره محلات با توجه به شاخص کالبدی کیفیت مسکن رتبه بندی شده و سپس هر دو یافته با هم مورد مقایسه قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد که بر اساس تحلیل فضایی محلات گلپارک، زمرد، ولیعصر و گلکار بیشترین مساحت را به لحاظ کیفیت برخوردار بوده و همچنین مطابق یا یافته های الکتره محلات زمرد، ولیعصر و گلکار در رتبه اول تا سوم قرار دارند.
