مقاله پژوهشی
سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
محمد فتحی حسین آبادی؛ قاسم خسروی
چکیده
مدل ارتفاعی رقومی (DEM) در پردازشهای مختلف علوم زمین به عنوان یکی از منابع اصلی مطالعات بکارگرفته شده است. عامل شیب متوسط یک منطقه یکی از خصوصیات اساسی و فیزیکی مهم بوده و محاسبه و تعیین این عامل در تمامی طرح‌های مرتبط با علوم زمین ضروری است. از این رو در این پژوهش به منظور ارزیابی الگوریتم‌های شیب با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی ابتدا ...
بیشتر
مدل ارتفاعی رقومی (DEM) در پردازشهای مختلف علوم زمین به عنوان یکی از منابع اصلی مطالعات بکارگرفته شده است. عامل شیب متوسط یک منطقه یکی از خصوصیات اساسی و فیزیکی مهم بوده و محاسبه و تعیین این عامل در تمامی طرح‌های مرتبط با علوم زمین ضروری است. از این رو در این پژوهش به منظور ارزیابی الگوریتم‌های شیب با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی ابتدا دو منطقه براساس شرایط و ویژگی‌های خاص در نظر گرفته شد. سپس برای هریک از این مناطق (DEM) 30 و 90 متری SRTM تهیه گردید. با استفاده ازکدنویسی در محیط پایتون الگوریتم‌های شیب از جمله همسایگی، درجه دوم، شیب حداکثر و سراشیبی حداکثر محاسبه و از کتابخانه time و کتابخانه psutil به تربتیب برای زمان محسابه الگوریتم و حافظه مصرفی سیستم استفاده شد. با استفاده از تعدادی نقاط پیش فرض؛ الگوریتم های شیب از نظر مکانی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان داد الگوریتم شیب سراشیبی حداکثر مقادیر بالاتر و الگوریتم شیب حداکثر مقادیر پایین‌تری را نسبت به سایر الگوریتم ها کسب نموده است. همچنین ازنظر زمانی الگوریتم سطح درجه دو در کمترین زمان 02/4 ثانیه و الگوریتم سراشیبی حداکثر در بالاترین زمان 13/7 ثانیه محاسبه گردید. الگورتیم سراشیبی حداکثر نیز بالاترین مقدار حافظه (RAM) را در منطقه اول و با استفاده از (DEM) 30 متری به میزان 01/532 مگابایت را هنگام پردازش اشغال می‌نماید.
مقاله پژوهشی
حمدالله جاویده؛ عاطفه تاج‌آبادی؛ مصطفی کابلی‌زاده
چکیده
مطالعه میزان تغییرات و تخریب منابع در سالهای گذشته و امکانسنجی و پیشبینی این تغییرات در سالهای آینده میتواند در برنامهریزی و استفاده بهینه از منابع و کنترل و مهار تغییرات غیراصولی گام مهمی باشد. هدف این مطالعه ارزیابی و پیشبینی تغیرات کاربری اراضی و پوشش زمین شهرستان اهواز است. برای رسیدن به اهداف مطالعه دادههای ...
بیشتر
مطالعه میزان تغییرات و تخریب منابع در سالهای گذشته و امکانسنجی و پیشبینی این تغییرات در سالهای آینده میتواند در برنامهریزی و استفاده بهینه از منابع و کنترل و مهار تغییرات غیراصولی گام مهمی باشد. هدف این مطالعه ارزیابی و پیشبینی تغیرات کاربری اراضی و پوشش زمین شهرستان اهواز است. برای رسیدن به اهداف مطالعه دادههای سنجش از دور شامل تصاویر ماهوارهای سنجنده TM سالهای ۱۳۷6، تصویر سنجنده ETM+ سال ۱۳۸8 و تصویر سنجنده OLI سال ۱400 به کار گرفته شد. پس از انجام پیش پردازشهای مورد نیاز، تصاویر ماهوارهای با انتخاب نقاط تعلیمی مناسب مورد پردازش و طبقهبندی قرار گرفتند. برای ارزیابی تغییرات از روش مقایسه پس از طبقهبندی استفاده شد و جداول و نقشههای تغییرات تهیه گردید. تغییرات کلی در دوره ۲4 ساله به این شکل است که مساحت مناطق ساخته شده با نرخ رشد 6 کیلومتر مربع در سال از 27/100 کیلومتر مربع به 33/230 کیلومتر مربع افزایش یافته است این روند توسعه اراضی ساخته شده با تخریب اراضی بایر و کشاورزی حومه شهر همراه بوده است و کاربری کشاورزی در این بازه از 52/951 کیلومتر مربع در سال ۱۳۷6 به 26/957 در سال 1400 افزایش یافته است. مدلسازی با استفاده مدلهای زنجیره مارکوف انجام گرفت. این نتایج نشاندهنده توانایی خوب مدل مارکوف در مدلسازی و پیشبینی تغییرات است. سپس با مدل CA-Markov نقشه پوشش اراضی برای سال ۱۴12 شبیهسازی گردید.نتایج نشان داد که طی این بازه‌ی زمانی، 95/94 کیلومتر مربع به اراضی ساخته شده اضافه گشته و 1 کیلومتر مربع از اراضی کشاورزی، 28/64 کیلومتر مربع از اراضی بایر، 74/22 کیلومتر مربع از اراضی شور، 55/4 کیلومتر مربع از اراضی پهنه آبی و 6/2 کیلومتر مربع از اراضی تپه ماسه کاهش یافته است.
مقاله پژوهشی
هاشم رستم زاده؛ عثمان صوفی بوبکران؛ خلیل ولیزاده کامران
چکیده
در جهان امروز رابطه جامعه انسانی و محیط طبیعی تحت تأثیر پدیده شهرنشینی و توسعه شهری قرار گرفته است. پدیدهایی که دارای خصلت جهانی و کلی بوده و دائماً رو به افزایش میباشد. شهرنشینی و توسعه شهری را بدون شک، یکی از جنبههای ویژه در تمدن جدید میدانند رشد فیزیکی شهرها میتواند پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی متعددی بدنبال ...
بیشتر
در جهان امروز رابطه جامعه انسانی و محیط طبیعی تحت تأثیر پدیده شهرنشینی و توسعه شهری قرار گرفته است. پدیدهایی که دارای خصلت جهانی و کلی بوده و دائماً رو به افزایش میباشد. شهرنشینی و توسعه شهری را بدون شک، یکی از جنبههای ویژه در تمدن جدید میدانند رشد فیزیکی شهرها میتواند پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی متعددی بدنبال داشته باشد. تغییر کاربری و پوشش ارا ضی و تبدیل زمینهای کشاورزی در محدوده شهرها یکی از مهمترین پیامدهای زیست محیطی گسترش شهرهاست که موجب بروز مشکلات عدیدهای مانند از بین رفتن زمینهای کشاورزی، آلودگی آب، فرسایش خاک، افزایش سیلاب، کاهش کیفیت محیط زیست افزایش دمای سطح و غیره میگردد. هدف از این تحقیق، شناسایی رشد شهری و تأثیر آن بر الگوی حرارتی با استفاده از دادههای سنجش از دور در یک دوره زمانی 29 ساله در شهر تبریز میباشد. دادههای مورد استفاده در این پژوهش تصاویر ماهوارههایLandsat 5 و Landsat 8 سنجندههای TM و OLI,TIRS از سال 1990تا2019 میباشد که با استفاده از تکنیک طبقهبندی شیگرا تصاویر طبقهبندی و سپس برای پیشبینی گسترش شهر تبریز برای سال 2029 نیز از مدل مارکوف و سلولهای خودکار (CA-Markov) استفاده شده است، برای استخراج دمای سطح زمین نیز از دو روش Split Window و Mono Window استفاده شده است. در انتها نتایح پژوهش نشان داد که دمای مناطق مسکونی افزایش حدودا 1 درجهای داشته و بیشترین دمای محاسبه شده برای مناطق مسکونی در بخشهای جنوب غربی میباشد که بیشتر از 29 درجه سانتیگراد میباشد، همچنین پوشش گیاهی در سال 1990، 2000، 2010 و 2019 به ترتیب 81، 44،61 و 43 کیلو متر مربع بوده است و اراضی شهری به ترتیب 54، 81، 100 و 128 کیلومتر مربع بوده است. که به طور واضح نشاندهنده کاهش پوشش گیاهی و افزایش مناطق مسکونی میباشد از طرفی دیگر بررسی و تحلیل نتایج الگوی گسترش شهر تبریز نیز نشان داده است که بیشترین گسترش در بخشهای جنوبی و همچنین جنوب غربی و شرقی بوده است یعنی درست بخشهایی از شهر که دارای زمینهای مرغوب کشاورزی و پوشش گیاهی قابل توجهی میباشد که این امر خود به گرمتر شدن این بخش از شهر اثر گذاشته است.
در جهان امروز رابطه جامعه انسانی و محیط طبیعی تحت تأثیر پدیده شهرنشینی و توسعه شهری قرار گرفته است. پدیدهایی که دارای خصلت جهانی و کلی بوده و دائماً رو به افزایش میباشد. شهرنشینی و توسعه شهری را بدون شک، یکی از جنبههای ویژه در تمدن جدید میدانند رشد فیزیکی شهرها میتواند پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی متعددی بدنبال داشته باشد. تغییر کاربری و پوشش ارا ضی و تبدیل زمینهای کشاورزی در محدوده شهرها یکی از مهمترین پیامدهای زیست محیطی گسترش شهرهاست که موجب بروز مشکلات عدیدهای مانند از بین رفتن زمینهای کشاورزی، آلودگی آب، فرسایش خاک، افزایش سیلاب، کاهش کیفیت محیط زیست افزایش دمای سطح و غیره میگردد. هدف از این تحقیق، شناسایی رشد شهری و تأثیر آن بر الگوی حرارتی با استفاده از دادههای سنجش از دور در یک دوره زمانی 29 ساله در شهر تبریز میباشد. دادههای مورد استفاده در این پژوهش تصاویر ماهوارههایLandsat 5 و Landsat 8 سنجندههای TM و OLI,TIRS از سال 1990تا2019 میباشد که با استفاده از تکنیک طبقهبندی شیگرا تصاویر طبقهبندی و سپس برای پیشبینی گسترش شهر تبریز برای سال 2029 نیز از مدل مارکوف و سلولهای خودکار (CA-Markov) استفاده شده است، برای استخراج دمای سطح زمین نیز از دو روش Split Window و Mono Window استفاده شده است. در انتها نتایح پژوهش نشان داد که دمای مناطق مسکونی افزایش حدودا 1 درجهای داشته و بیشترین دمای محاسبه شده برای مناطق مسکونی در بخشهای جنوب غربی میباشد که بیشتر از 29 درجه سانتیگراد میباشد، همچنین پوشش گیاهی در سال 1990، 2000، 2010 و 2019 به ترتیب 81، 44،61 و 43 کیلو متر مربع بوده است و اراضی شهری به ترتیب 54، 81، 100 و 128 کیلومتر مربع بوده است. که به طور واضح نشاندهنده کاهش پوشش گیاهی و افزایش مناطق مسکونی میباشد از طرفی دیگر بررسی و تحلیل نتایج الگوی گسترش شهر تبریز نیز نشان داده است که بیشترین گسترش در بخشهای جنوبی و همچنین جنوب غربی و شرقی بوده است یعنی درست بخشهایی از شهر که دارای زمینهای مرغوب کشاورزی و پوشش گیاهی قابل توجهی میباشد که این امر خود به گرمتر شدن این بخش از شهر اثر گذاشته است.
مقاله پژوهشی
سارا نرگسی؛ مریم بیاتی خطیبی
چکیده
هدف پژوهش حاضر مکانیابی سایتهای دفع پسماندهای ساختمانی شهر ایلام میباشد. شناسایی سایتهای بهینه به منظور دفع پسماندهای ساختمانی یکی از گامهای اساسی در زمینه مدیریت پسماندهای شهری محسوب میگردد.در این مقاله با هدف شناسایی محل مناسب دفع نخاله های ساختمانی از روش سلسله مراتبی استفاده شده است .در پژوهش حاضر فرایند ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر مکانیابی سایتهای دفع پسماندهای ساختمانی شهر ایلام میباشد. شناسایی سایتهای بهینه به منظور دفع پسماندهای ساختمانی یکی از گامهای اساسی در زمینه مدیریت پسماندهای شهری محسوب میگردد.در این مقاله با هدف شناسایی محل مناسب دفع نخاله های ساختمانی از روش سلسله مراتبی استفاده شده است .در پژوهش حاضر فرایند مکانیابی سایتهای دفع پسماندهای ساختمانی شهر ایلام طی چهار گام اساسی صورت گرفت. در گام نخست متغیرهای موثر بر مکانیابی سایتهای دفع پسماندهای ساختمانی به صورت لایههای موضوعی در چارچوب سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه شده و از نظر فضایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در گام دوم نسبت به بیبعدسازی لایههای موضوعی و ارزشگذاری مجدد مقادیر آنها با استفاده از توابع فازی اقدام گردید. در گام سوم وزن هر یک از معیارهای تحقیق با کاربست مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) محاسبه گردید. در گام آخر، لایههای موضوعی براساس ضرایب حاصل از مدل AHP با یکدیگر ترکیب شده و لایه تناسب اراضی به منظور دفع پسماندهای ساختمانی حاصل گردید. نتایج بیانگر این است که سه متغیر فاصله از شهر، شیب و فاصله از جادههای اصلی به ترتیب با وزنهای 292/0، 208/0 و 145/0 مهمترین متغیرهای موثر بر مکانیابی بهینه پسماندهای ساختمانی شهر ایلام به شمار میروند. همچنین، دو پهنهی واقع در جنوب غرب و شمال غرب شهر ایلام برای ایجاد سایتهای دفع پسماندهای ساختمانی پیشنهاد گردید. موقع نسبی مطلوب نسبت به شهر ایلام، دسترسی و ارتباطپذیری مناسب و وجود اراضی نسبتا هموار و کمشیب را میتوان به عنوان مهمترین عوامل موثر بر مطلوبیت این پهنهها برشمرد. همچنین در این پهنهها مسائل زیست محیطی- بهداشتی به حداقل میرسد.
مقاله پژوهشی
جواد سدیدی؛ رضا مالکی
چکیده
در تحقیق حاضر به ارزیابی و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در محدوده مهاباد تا سردشت با کاربرد مدلهای تحلیلی مختلف از قبیل ماشین بردار پشتیبان، جنگل تصادفی و رگرسیون لجستیک پرداخته شده است. روش انجام تحقیق حاضر مبتنی بر روش توصیفی – تحلیلی و کاربرد مقایسه‌ای صحت الگوریتم‌های ماشین بردار پشتیبان، جنگل تصادفی و رگرسیون لجستیک بوده ...
بیشتر
در تحقیق حاضر به ارزیابی و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در محدوده مهاباد تا سردشت با کاربرد مدلهای تحلیلی مختلف از قبیل ماشین بردار پشتیبان، جنگل تصادفی و رگرسیون لجستیک پرداخته شده است. روش انجام تحقیق حاضر مبتنی بر روش توصیفی – تحلیلی و کاربرد مقایسه‌ای صحت الگوریتم‌های ماشین بردار پشتیبان، جنگل تصادفی و رگرسیون لجستیک بوده است. بر این اساس از داده‌ها و معیارهای مختلف محیطی در فرآیند تجزیه و تحلیل استفاده گردیده است. ابتدا بر اساس تعیین نقاط نمونه، سه مدل مذکور به منظور تهیه نقشه پهنه‌بندی زمین‌لغزش به اجرا درآمده است و سپس بر اساس نتایج، اقدام به ارزیابی و اعتبارسنجی نتایج مدلهای مورد استفاده شده است. نتایج پهنه‌بندی زمین‌لغزش محدوده مورد مطالعه حاکی از این بوده است که به‌طورکلی نیمه جنوبی منطقه به دلیل تأثیر عواملی از قبیل ساختارهای متراکم گسلی، شیب بالاتر و تراکم بیشتر آبراهه از پتانسیل بالاتری نسبت به نیمه شمالی آن برخوردار است و بر اساس ماشین بردار پشتیبان 04/71 درصد، بر اساس جنگل تصادفی 44/53 درصد و بر اساس رگرسیون لجستیک 39/77 درصد از مجموع وسعت منطقه دارای حساسیت لغزشی متوسط به بالا بوده است. ارزیابی دقت حاصله برای الگوریتم‌ها بر اساس منحنی ROC چنین مشخص نموده است که ماشین بردار پشتیبان، جنگل تصادفی و رگرسیون لجستیک به ترتیب مقدار صحت 76/0، 87/0 و 84/0 را به خود اختصاص داده‌اند و از این نظر الگوریتم جنگل تصادفی بهترین دقت را ارائه کرده است. همچنین شاخص Precision – Recall نیز به ترتیب برابر با 809/0، 873/0 و 844/0 به دست آمده است که بیانگر دقت بالاتر الگوریتم جنگل تصادفی نسبت به دو الگوریتم دیگر در زمینه پهنه‌بندی پتانسیل خطر وقوع زمین‌لغزش در مسیر مهاباد – سردشت میباشد.
مقاله پژوهشی
جعفر جعفرزاده
چکیده
زندگی و توسعه جوامع انسانی مستلزم تولید و مصرف انرژی است، لزوم توجه به محیطزیست و فناپذیر بودن منابع فسیلی جهت تولید انرژی، توجه بشر را به استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی معطوف کرده است. انرژیهای نو از آن جهت اهمیت دارند که جایگزین مناسبی برای سوختهای فسیلی میباشند. سوختهای فسیلی باعث آلودگیهای زیستمحیطی و آب و هوایی ...
بیشتر
زندگی و توسعه جوامع انسانی مستلزم تولید و مصرف انرژی است، لزوم توجه به محیطزیست و فناپذیر بودن منابع فسیلی جهت تولید انرژی، توجه بشر را به استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی معطوف کرده است. انرژیهای نو از آن جهت اهمیت دارند که جایگزین مناسبی برای سوختهای فسیلی میباشند. سوختهای فسیلی باعث آلودگیهای زیستمحیطی و آب و هوایی شدهاند. از طرفی دیگر، نیروگاههای زمین گرمایی نیز اثرات زیست محیطی بر روی پوشش گیاهی مناطق اطراف نیروگاه میتوانند داشته باشند. در این تحقیق با استفاده از شاخصهای پوشش گیاهی به بررسی اثرات تخریبی احتمالی نیروگاه زمین گرمایی مشکینشهر بر روی پوشش گیاهی مناطق اطراف سایت نیروگاه پرداخته شده است. بررسیهای انجام شده با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست 7 و 8 و سنجندههای ETM+ و OLI از منطقه مورد نظر و استخراج شاخص SAVIطی دو بازه زمانی سالهای 2000 و 2017 میلادی نشان داد که میزان شاخص پوشش گیاهی مناطق اطراف سایت نیروگاه به میزان 68/6 کیلومترمربع کاهش یافته است. همچنین مناطق مسکونی، خاک و آب نیز به‌ترتیب 69/53، 26/14 و 255/0 درصد افزایش یافته‌اند. مقایسه دو تصویر طبقهبندی شده نشان داد که کلاس پوشش‌گیاهی در سال 2000 مساحتی برابر با 14/118 کیلومترمربع داشته که در سال 2017 به 45/91 کیلومترمربع کاهش یافته است. و همچنین کلاس مناطق مسکونی در سال 2000 مساحتی برابر با 74/95 کلیلومترمربع داشته که این مقدار در سال 2017 به 43/120 کیلومترمربع، کلاس خاک از 56/291 کیلومترمربع به 82/405 کیلومترمربع و کلاس آب از 43/0 به 69/0 کیلومترمربع افزایش یافته است.
