نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اسکوئی ارس ¹
• احمد نیکدل منور ²
• فریدون بابائی اقدم ³
• ایرج تیموری ³

¹ دانشجوی دکتری تخصصی، جغرافیا و برنامه‏ ریزی شهری، گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده برنامه ‏ریزی و علوم محیطی، دانشگاه

² دانشجوی دکتری تخصصی، سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، گروه سنجش از دور و سیستم اطلعات جغرافیایی، دانشکده برنامه ‏ریزی و

³ دانشیار، جغرافیا و برنامه‏ ریزی شهری، گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده برنامه ‏ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز،

چکیده

شاخص‏ های مسکن ابزار مناسبی برای شناخت وضعیت مسکن در ابعاد مختلف هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی کیفیت کالبدی مسکن و مقایسه آن در محله ‏های رسمی و غیر‏رسمی کلانشهر تبریز می ‏باشد. پژوهش حاضر در دسته تحقیقات کاربردی بوده و به لحاظ روش ‏شناختی جزو پژوهش ‏های توصیفی – تحلیلی است. بدین منظور با بهره ‏گیری از مطالعات کتابخانه ‏ای پژوهش از 7 متغیر؛ عمر بنا، نوع سازه، کیفیت بنا، تعداد طبقات، مساحت مساکن، سطح اشغال و تراکم ساختمانی بعنوان شاخص کیفیت کالبدی مسکن مستخرج از طرح تفصیلی کلانشهر تبریز 1395 استفاده شد. از روش تحلیل عاملی و بار عاملی متغیرها برای وزن ‏دهی متغیرها استفاده شد و تجزیه‏ و تحلیل داده ‏ها بصورت مجزا از طریق تحلیل فضایی در محیط نرم‏ افزار Arc Gis و روش الکتره در محیط نرم ‏افزار اکسل صورت گرفت. پژوهش از طریق تحلیل فضایی به ارزیابی توزیع فضایی کیفیت کالبدی مسکن در سطح محلات دست یافت و همچنین از طریق روش الکتره محلات با توجه به شاخص کالبدی کیفیت مسکن رتبه‏ بندی شده و سپس هر دو یافته با هم مورد مقایسه قرار گرفتند. یافته ‏های پژوهش نشان داد که بر اساس تحلیل فضایی محلات گلپارک، زمرد، ولیعصر و گلکار بیشترین مساحت را به لحاظ کیفیت برخوردار بوده و همچنین مطابق یا یافته ‏های الکتره محلات زمرد، ولیعصر و گلکار در رتبه اول تا سوم قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

• کیفیت کالبدی مسکن
• GIS
• سکونتگاه های غیررسمی
• تحلیل عاملی
• همپوشانی فضایی
• الکتره

موضوعات

• جغرافیا و برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of the physical quality of housing in formal and informal settlements (case study: Zone 1 of Tabriz metropolis)

نویسندگان [English]

• Ali Oskouee Aras ¹
• Ahmad Nikdel Monavvar ²
• Fereydoun Babaei Aghdam ³
• Iraj Teymuri ³

¹ PhD Candidate, Geography and Urban Planning, Department of Urban and regional planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran.

² PhD Candidate, Remote Sensing and Geographical Information System, Department of Remote Sensing and Geographical Information System, Faculty of Planning and Environmental Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran.

³ Associate Professor, Geography and Urban Planning, Department of Urban and regional planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

Housing indices are a suitable tool for understanding the housing situation in different dimensions. The current research aims to investigate the physical quality of housing and compare it in formal and informal settlements in the Tabriz metropolis. The current research is in the category of applied research and terms of methodology, it is among descriptive-analytical research. For this purpose, by using library studies, the research of 7 variables; Building life, structure type, building quality, number of floors, housing area, occupancy level, and building density were used as indicators of the physical quality of housing extracted from the detailed plan of Tabriz metropolis 2015. The factor analysis method and factor loading of the variables were used to weigh the variables and the data analysis was done separately through spatial analysis in the Arc GIS software environment and the Electre method in the Excel software environment. Through spatial analysis, the present study achieved the evaluation of the spatial distribution of the physical quality of housing at the neighborhood level, and also through the Electre method, the neighborhoods were ranked according to the physical index of housing quality, and then both findings were compared. The findings of the research showed that based on the spatial analysis, Golpark, Zumard, Valiasr, and Golkar neighborhoods have the largest area in terms of quality, and according to Electre's findings, Zumard, Valiasr and Golkar neighborhoods are ranked first to third.

کلیدواژه‌ها [English]

• Physical quality of housing
• GIS
• Informal settlements
• Factor analysis
• Spatial overlap
• Electre