نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نرجس دولت آبادی ¹
• لیلا گلی مختاری ²
• الهه اکبری ³

¹ دانشگاه حکیم سبزواری- دانشکده جغرافیا و علوم محیطی

² دانشگاه حکیم سبزواری- دانشکده جغرافیا و علوم محیطی-گروه اقلیم و ژئومورفولوژی

³ استادیار گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

رخداد سیل به‌عنوان یکی از سه مخاطره طبیعی اصلی در ایران، هر ساله خسارات چشمگیری به محیط‌ زیرساخت‌ها، و زندگی مردم وارد می‌کند. در پژوهش حاضر، با هدف پهنه‌بندی خطر سیلاب در شهرستان داورزن و شناسایی عوامل مؤثر بر وقوع آن، از الگوریتم جنگل تصادفی و تحلیل داده‌های مکانی استفاده شد. 16 شاخص محیطی از جمله ارتفاع، شیب، بارش، زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی، کاربری اراضی، انحنای زمین، شاخص رطوبت توپوگرافی، تراکم و فاصله از آبراهه‌ها در تحلیل‌ها گنجانده شدند. به‌منظور تعیین درجه اهمیت هر عامل، از شاخص ارزش اطلاعاتی (IGR) بهره گرفته شد و عوامل کم‌اهمیت از فرآیند مدل‌سازی حذف شدند. نتایج پژوهش نشان داد که ارتفاع، بارش و کاربری اراضی به‌ترتیب از مهم‌ترین عوامل در وقوع سیلاب هستند. بر اساس نقشه پهنه‌بندی خطر، حدود 67 درصد منطقه مورد مطالعه در معرض خطر زیاد، 5 درصد در معرض خطر بسیار زیاد، 6 درصد خطر متوسط، و 22 درصد در معرض خطر کم تا بسیار کم قرار دارند. همچنین، مشخص شد که حدود 50 درصد از مناطق شهری و روستایی در مناطق پرخطر واقع شده‌اند که این موضوع لزوم اقدامات پیشگیرانه را برجسته می‌کند. این پژوهش نشان داد که استفاده از الگوریتم جنگل تصادفی، علاوه بر ارائه پهنه‌بندی دقیق، ابزاری کارآمد برای مدیریت سیلاب است. راهکارهایی مانند توسعه پوشش گیاهی، اصلاح کاربری اراضی، بهبود زیرساخت‌های زهکشی و بازنگری در جانمایی مناطق مسکونی می‌توانند نقش مؤثری در کاهش آسیب‌های ناشی از سیلاب ایفا کنند. نتایج تحقیق می‌تواند مبنای مناسبی برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و توسعه پایدار در منطقه داورزن و سایر مناطق مشابه باشد.

کلیدواژه‌ها

• سیلاب
• الگوریتم جنگل تصادفی
• شهرستان داورزن

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Evaluation and Prediction of Flood Prone Areas Using Random Forest Algorithm

نویسندگان [English]

• Narges Daulatabadi ¹
• Leila Goli Mokhtari ²
• Elahe Akbari ³

¹ Hakim Sabzevari University - Faculty of Geography and Environmental Sciences

² Hakim Sabzevari University - Faculty of Geography and Environmental Sciences - Department of Climate and Geomorphology

³ Department of Remote sensing and Geographic Information System, Faculty of Geography and Environmental sciences, Hakim sabzevari University, Sabzevar, Iran

چکیده [English]

Floods, as one of the three primary natural hazards in Iran, cause significant damage annually to the environment, infrastructure, and livelihoods. This study aimed to map flood hazard zones in the Davarzan region and identify the key factors contributing to flood occurrence using the Random Forest algorithm. Sixteen environmental indicators, including elevation, slope, precipitation, geology, geomorphology, land use, plan curvature, profile curvature, topographic wetness index (TWI), proximity to stream, stream density, train ruggedness index (TRI), Normalized difference vegetation index (NDVI), Stream power index (SPI), geology and soil were included in the analysis. The Information Gain Ratio (IGR) was used to determine the importance of each factor, and less significant variables were excluded from the modeling process. The results showed that elevation, precipitation, and land use were the most influential factors in flood occurrence. According to the flood hazard mapping, approximately 67% of the study area is at high risk, 5% at very high risk, 6% at moderate risk, and 22% at low to very low risk. Additionally, it was found that about 50% of urban and rural areas are in high-risk zones, emphasizing the need for preventive measures. This research demonstrated that the Random Forest algorithm, in addition to providing precise hazard mapping, serves as an effective tool for flood management. Strategies such as enhancing vegetation cover, revising land-use practices, improving drainage infrastructure, and reevaluating the location of residential areas can significantly reduce flood-related damages. The study's findings offer a valuable basis for managerial decision-making in Davarzan and similar regions.

کلیدواژه‌ها [English]

• flood
• random forest algorithm
• Davarzen county