نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• الهه اکبری ¹
• حسین هلالی ²
• مجید رضایی بنفشه درق ³
• خلیل ولیزاده کامران ⁴

¹ دانشگاه حکیم سبزواری دانشکده جغرافیا و علوم محیطی گروه سنجش از دور و GIS

² دکتری GIS، کارشناس رسمی مرکز وکلای کارشناسان رسمی استان آذربایجان شرقی. تبریز. ایران

³ استاد رشته آب و هواشناسی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز،‌ ایران

⁴ گروه سنجش از دورو GIS دانشگاه تبریز

چکیده

شناسایی عوامل مؤثر بر یک پدیده مانند بیماری و میزان تأثیر آنها و همچنین تولید نقشه‌های پهنه‌بندی آن پدیده به اعمال دقت بالاتری نیاز دارند. در حال حاضر، نقشه‌های پهنه‌بندی این پدیده‌ها براساس روابط تجربی و عموما برای سلولهای آماری بزرگ مانند بخش تهیه شده و در برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای کاربرد دارند، ولی بعلت کوچک بودن مقیاس و کمبود دقت، این نقشه‌ها در عملیات اجرایی کاربرد ندارند. در این تحقیق نحوه‌ی تاثیر پذیری پدیده از عوامل جغرافیایی «رفتار یا امضای مکانی» نامیده شده است. رفتار مکانی بیان کننده ضرایب تاثیرگذاری عوامل محیطی بر روی پدیده می‌باشد. جهت تهیه رفتار مکانی بیماری انگلی لیشمانیوز احشایی در مقیاس بزرگتر برای منطقه‌ی کلیبر و خداآفرین، روشهای مختلف استنتاج مکانی مورد آزمون قرار گرفت و روش مشابه ایده طبقه‌بندی تصاویر ماهواره‌ای برای استخراج رفتار مکانی بیماری پیاده‌سازی گردید. در روش پیاده‌سازی شده عوامل مؤثر بر بیماری به عنوان باندهای تصویر ترکیبی در نظر گرفته شده و از مناطق شیوع بیماری بعنوان داده‌های تعلیمی استفاده گردید. عوامل جغرافیایی مؤثر شناخته شده یا مظنون بر بیماری مذکور شامل عوامل اقلیم (میانگین دما، بارش و رطوبت نسبی)، توپوگرافی (ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه)، عوامل اجتماعی- اقتصادی (دسترسی به امکانات در دهکده)، تراکم سگ، عوامل انسانی (سن و جنس گروه درگیر در بیماری) و شاخص پوشش‌گیاهی می‌باشند. نتایج حاصل از استخراج رفتار مکانی بیماری نشان داد که عوامل مؤثر بر بیماری به ترتیب اولویت بارش، رطوبت نسبی، دما، تراکم سگ، جهت شیب، شیب، شاخص پوشش گیاهی، دسترسی به امکانات، ارتفاع و فاصله از رودخانه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• رفتار مکانی
• بیماری لیشمانیوز احشایی
• RS
• GIS
• کلیبر و خداآفرین

موضوعات

• سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Spatial Relationship between Visceral Leishmaniasis and Environmental Factors using Remote Sensing and Geographic Information System (Case study: Kalaybar and Khoda-Afarin)

نویسندگان [English]

• Elahe Akbari ¹
• Hossein Helali ²
• Majid Rezaei Banafsheh Daragh ³
• Khalil Valizadeh_Kamran ⁴

¹ Department of remote sensing and Geographic Information System, Faculty of Geography and Environmental Science, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran.

² PhD. of GIS. Official expert of the center of lawyers in the official experts of East Azarbaijan province. Tabriz, Iran

³ Professor. Department of climatology, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz. Tabriz, Iran.

⁴ Department of Remote Sensing and GIS. Faculty of Planning and Environmental Sciences. University of Tabriz

چکیده [English]

Identifying the factors affecting a phenomenon and their degree of influence and producing the zoning maps of that phenomenon require higher precision. Currently, the zoning maps of these phenomena are produced based on the empirical relationships and these maps are generally prepared for large statistical cells such as the county and are used in regional planning, but due to the small scale and the lack of accuracy, these maps are not used in implementation operations. In this research, the effect of geographical factors on the phenomenon is called "spatial behavior". Spatial behavior expresses the effect coefficients of environmental factors on the phenomenon. Different spatial inference methods were tested, and a new method based on classification of satellite imagery in remote sensing was implemented to prepare the spatial behavior of the parasitic VL disease on a larger scale of Kalaybar and Khoda-Afarin. The factors affecting the disease were considered composite image bands and the disease prevalence were used as training data. Geographical factors known to be effective on the VL disease include climate factors (average temperature, precipitation, and relative humidity), topography (altitude, slope, aspect, distance from the river), socio-economic factors (access to facilities in the village), dog density, human factors (age and sex of the group involved in the disease), and vegetation index. According to the results of the spatial behavior, the factors affecting the disease in order of priority are rainfall, relative humidity, temperature, dog density, aspect, slope, vegetation index, access to facilities, distance from the river, and elevation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Spatial behavior
• Visceral Leishmania
• RS
• GIS
• Kalaybar and Khoda-Afarin