نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اکبر رحیمی ¹
• فیروز آقازاده ²
• هاشم رستم زاده ³

¹ دانشیار گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

² -دانش آموخته کارشناسی ارشد، رشته سنجش از دور و GIS، گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

³ دانشیار گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز

چکیده

هدف این تحقیق، بررسی ارتباط بین جزایر حرارتی سطحی شهری و آلاینده‌های هوای کلانشهر تبریز است. از تصاویر لندست 8 و 9 برای محاسبه دمای سطح زمین (LST) و جزایر حرارتی سطحی شهری (SUHI) از تصاویر سنتینل 5p برای آلاینده‌های هوا در تاریخ 2023 در دو فصل بهار و تابستان استفاده شد. از الگوریتم پنجره مجزا (SW) برای LST و الگوریتم SUHI برای محاسبه جزایره حرارتی سطحی شهری استفاده شد. از تحلیل ANOVA و همبستگی پیرسون برای رابطه بین SUHI با آلاینده‌های هوا استفاده گردید. نتایج نشان داد که مقدار LST و SUHI در محدوده مورد مطالعه به ترتیب در رنج 75/9 تا 57/46 و 48/20- و 07/9 درجه سانتی‌گراد بوده است که مقدار SUHI در فصل بهار نسبت به فصل تابستان بیشتر بوده است. نتایج آلاینده‌های هوا، شاخص جذب آئروسل (AAI)، مونوکسید کربن (CO)، نیتروژن دی اکسید (NO2)، سولفور دی اکسید (SO2) و ازن (O3) نشان داد که تراکم آلاینده‌ها در بخش‌های مرکزی، جنوبی، جنوب غربی محدوده مورد مطالعه متراکم بوده است. ارتباط آماری بین آلاینده‌های هوا و SUHI نشان دهنده رابطه معکس ضعیف بین این دو متغیر با R2 برابر با 003/0 تا 14/0 در نوسان است. همچنین تحلیل ANOVA نشان داد که بالا بودن مقدار آماره F (بین 3/40 تا 56/65) و سطح معنی‌داری پایین P_value به مقدار 000/0 می‌توان گفت که بین این دو متغیر رابطه معنی‌داری وجود دارد. بالا بودن اعداد آماره T نیز بیانگر معنی‌داری بودن این دو متغیر می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• جزایر حرارتی سطحی شهری "
• " آلاینده‌های هوا"
• " رگرسیون چندمتغیره"
• " همبستگی پیرسون"
• " کلانشهر تبریز

موضوعات

• جغرافیا و برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Investigating the relationship between SUHI and air pollutants in Tabriz metropolis

نویسندگان [English]

• Akbar Rahimi ¹
• Firouz Aghazadeh ²
• Hashem Rostamzadeh ³

¹ Associate Professor, Ph.D., Department of Urban and Regional Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, Tabriz University

² -MSc, Department of remote sensing and GIS, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz

³ Associate Prof Department of Meteorology Department of and Plannin of Tabriz

چکیده [English]

The aim of this research is to investigate the relationship between urban surface heat islands and air pollutants in Tabriz metropolis. Landsat 8 and 9 images were used to calculate land surface temperature (LST) and urban surface heat islands (SUHI) from Sentinel 5p images for air pollutants in 2023 in spring and summer. The results showed that the value of LST and SUHI in the studied area was in the range of 9.75 to 46.57, -20.48 and 9.07 degrees Celsius, respectively, and the value of SUHI was higher in spring than in summer. is The results of air pollutants, aerosol absorption index (AAI), carbon monoxide (CO), nitrogen dioxide (NO2), sulfur dioxide (SO2) and ozone (O3) showed that the concentration of pollutants in the central parts South, southwest of the study area has been dense. The statistical relationship between air pollutants and SUHI shows a weak inverse relationship between these two variables with R2 equal to 0.003 to 0.14. Also, ANOVA analysis showed that the high value of F statistic (between 40.3 and 65.56) and the low significance level of P_value at 0.000 can be said that there is a significant relationship between these two variables. The high number of T statistic also indicates the significance of these two variables. The Pearson correlation results showed that the correlation of NO2 with SUHI with R equal to -0.37 and -0.42 in spring and summer, respectively, was higher than other pollutants.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban heat islands (SUHI)"
• "air pollutants"
• " multivariate regression"
• " Pearson correlation"
• "Tabriz metropolis